زمینه فساد سیستماتیک در سازمان نظام مهندسی معدن؛ موانع رونق تولید، دلایل و راهکارها…!
ه
در بخش معدن، که یکی از بخشهای مادر و اصلی تولید کشور محسوب میشود، یک سازمان حاکمیتی به نام وزارت صمت و سازمانهای صمت استانی وجود دارد که وظیفه تصمیمسازی وتصمیمگیری و تهیه تبیین استراتژی بخش معدن و نیز وظیفه نظارت بر سازمانها وتشکلهای صنفی غیر حاکمیتی بخش معدن را دارد.
یکی از سازمانهای اصلی غیر حاکمیتی بخش معدن نیز که براساس قانون ایجاد شده سازمان نظام مهندسی معدن کشور و استانها هستند که طبق قانون وظایفی بر عهده دارند که در گفتار مجال صحبت دراین مورد وجود ندارد. دومین دهه فعالیت سازمان نظام مهندسی معدن در حالی به به نقطه پایان خود نزدیک میشود که چالشهای عمدهای در رسیدن به اهداف، کارایی و عملکرد این سازمان غیر حاکمیتی بخش معدن وجود دارد.
چالشهای همچون سن کم این سازمان، نقص وکمبود قوانین و دستورالعملهای حامی بخش معدن، عملکرد نچندان مطلوب در این سالها، نارضایتی فراوان معدنکاران واعضاء سازمان و… را میتوان نام برد. چالش دیگری که در این گفتار به آن میپردازیم چالش مدیریت و نحوه انتخاب هیات مدیره و چرخه معیوب انتخابات سازمان نظام مهندسی معدن استانها است که موانع متعددی در راه رسیدن به اهداف تعریف شده سازمانهای نظام معدن کشور ایجاد کرده است و هنوز عزمی برای رفع آن در بین حوزه دولتی دیده نمیشود.
وقتی که کارکنان دولت و کارکنان سازمانهای مرتبط با وزارت صمت و به خصوص کارکنان سازمان حاکمیتی صمت استانها به عنوان هیات مدیره در نظام مهندسی معدن استانها مدیریت سازمان نظام معدن را در اختیار میگیرند، بستر بالقوه فساد سیستماتیک و غیر سیستماتیک را در چرخه معدنکاری وصنایع معدنی ایجاد میکنیم که به مثابه سنگی است که با دست خود به چاه انداختیم وکلی تلاش و همت باید برای دراوردن این سنگ داخل چاه بکار بگیریم.
سوال اینجا مطرح میشود که وقتی کارمندانی از سازمان صمت (سازمان اصلی حاکمیتی بخش معدن) هستند که هم در سازمان نظام (سازمان اصلی غیر حاکمیتی بخش معدن) عضو هیات مدیره و هیات رئیسه هستند و هم در سازمان به عنوان کارمند معاونت معدنی و یا رییس اداره معادن و رئیس اداره صنایع معدنی ویا حتی به عنوان معاونت معدنی که کاملا مرتبط با بخش معدن است، مشغول به کار هستند آیا این روش نمیتوانند منشا فساد باشد؟
به فرض اینکه کارمندان و روئسای ادارات بخش معاونت معدنی که در امور سازمان نظام اختیار کامل دارند پاک و منزه از هرگونه رانت خواری، رشوه خواری، زدوبند، باج گیری، زور گیری و خفت گیری و….. باشند آیا وجود یک نفر با یک توانایی و یک نوع تفکر و یک مقدار اطلاعات محدوده و یک مقدار وقت محدود در دو جایگاه متفاوت که ماهیتی کاملا متفاوت دارند عین فساد سیستماتیک نیست؟ آیا میتواند به حال بخش معدن مفید و موثر باشند؟
آیا با فقدان نیروهای کارآمد در بخش خصوصی مواجه هستیم که یک نفر در سازمان صمت دارای اختیاراتی باشد و همچنین در سازمان نظام مهندسی عضو هیات رئیسه باشد و تو کمیسیون اتاق بازرگانی همه کاره باشه و در تمامی کارگروهها وکیته های تصمیم گیر تاثیر گذار حوزه معدن استان حضور داشته باشد ؟؟
آیا با این همه بیکاری فراگیر شایسته نیست کارمندان سازمان صمت عرصه را برای نفرات جدیدتر خالی کنند؟ آیا شایسته نیست که معاون وزیر یا ریاست سازمانهای صمت برای حضور همه طیفهای فکری در سازمان نیمه جان نظام مهندسی از ورود کارمندان خود به انتخابات نظام مهندسی وحضور در تمامی کمیتههای تصمیمگیری حوزه معدن با عناوین مختلف جلوگیری کنند. چون که هنوز با تفسیری که توسط خود سازمان صمت از بخشنامه و قوانین میشود، منع قانونی برای در اختیار گرفتن تمامی کرسیهای مدیریتی و تصمیمگیری و تریبونهای بخش معدنی وجود ندراد!
هرچند اگر بخواهیم به برخی شنیدههای مشابه مطلب زیر تاملی کنیم، باید سر به بیابان گذاشت…!
” گفته میشود اکثر کارهای ارجاعی در سازمان نظام مهندسی معدن زنجان توسط کارمندان صمت انجام شده و به اسم یکی دیگه در سیستم ارجاع نظام مهندسی معدن نوشته و امضاء میشه و در نهایت خودشان در سازمان صمت تایید میکنند و در این صورت هیچ مشکلی ایجاد نمیکند و کار بهرهبردار انجام میشود. ولی اگر کسی غیر از خودشان این کار را انجام داده باشد تایید شدنش با خداست و شنیده میشود این فرایند معترضان فراوانی در بین اعضاء و مراجعان داشته و دارد. “امیدواریم این حرفها صحت نداشته باشه و فقط دنبال رفع مشکلات سیستمی باشیم.
حال سوال دوم مطرح میگردد که آیا یک نفر که چندین ده سال با تفکر حاکمیتی و دولتی در بخش معدن سازمان صمت فعالیت کرده باشد میتواند در سازمان نظام مهندسی که اهداف وبرنامه های متفاوتی از سازمان صمت دارد مفید باشد؟
خوشبختانه در سازمان نظام مهندسی ساختمان، وزیر محترم راه و شهرسازی به حق بخشنامه ممنوعیت فعالیت کارکنان دولت را در حوزه خدمات مهندسی ساختمان را صادر کرده ولی در سازمان نظام مهندسی معدن متاسفانه هنوز ۱. تمام کارکنان دولتی می توانند عضو بشوند و خدمات ارائه کنند و در انتخابات شرکت کرده و عضو هیات رئیسه بشوند وحتی رئیس سازمان شوند.
- تمام کارکنان سازمان صمت که همزمان دستگاه ناظر عملکرد سازمان نظام مهندسی معدن نیز هستند نیز می توانند تا مرتبه ریاست سازمان نظام فعالیت کنند.
- در سازمان نظام معدن یک نفر که معاونت معدنی و رئیس ادارات صمت و حتی اداره بخش معدن معاونت معدنی است و یا کارمند سازمان صمت میباشد نیز میتواند در سازمان نظام مهندسی مهندسی رئیس و یا هیات رئیسه گردد.
آیا این فرایند مشکلی ندارد آیا ما در نظام مهندسی معدن عقب نماندیم از ایجاد سیستمهای سالم و کارآمد؟
برای نمونه از اقداماتی که سازمان صمت برای جلوگیری از ایجاد فساد تا حالا انجام داده این است که در دورههای قبل کارمندان سازمان نظام مهندسی نیز میتوانستند، عضو هیات مدیره سازمان نظام باشند ولی به دلیل مشکلات موجود وزارت صمت این کار را ممنوع کرد و خیلی از فسادها و ناکاراییها مرتبط کمتر شد و ما همچنان منتظریم که وزارت صمت شرکت تمامی کارکنان صمت و دولت را از عضویت در هیات مدیره سازمان های نظام مهندسی معدن منع نماید تا زمینه فسادها و رانتهای بالقوه در حوزه نظام مهندسی معدن محدود و پاک گردد.
امیدواریم روزی برسد تا مسئولان مرتبط به این واقعیت برسند که لازم است دست کارمندان دولت و بخصوص کارمندان مرتبط با وزارت صمت از به قدرت رسیدن در سازمان های نظام مهندسی معدن و سایر تشکلهای بخش معدن وکمیته وکارگروههای معدن و صنایع معدنی کوتاه گردند تا به پویایی سازمان های نظام استان ها و نیز شورای مرکزی و سایر تشکلهای معدنی کمک اساسی شود.
در انتهای نوشتار راهکارهای برون رفت از این فساد سیستماتیک بالقوه را بیان میشود؛
- در مرحله اول صدور بخشنامههای ممنوعیت ورود و فعالیت و شرکت در انتخابات هیات مدیره سازمان نظام مهندسی معدن برای کارکنان دولت و بالخصوص کارکنان ادارات و سازمانهای مرتبط با وزارت صمت و بویژه کارکنان سازمان صمت استانها
- در مرحله دوم جلوگیری از فعالیت ودخالت کارکنان در فعالیت تشکلهای و سازمانهای غیر حاکمیتی بخش معدن توسط روسای سازمانها و یا خودداری از ورود به فعالیتهای سازمان مهندسی معدن و عرصههای انتخاباتی توسط خود کارکنان سازمان صمت و سازمانهای تابعه به صورت خود جوش
- راه سوم و تنها راهکار باقی مانده عدم انتخاب کاندیداهای سازمان صمت در انتخابات سازمان های نظام مهندسی معدن استانها توسط اعضا دارای حق رای وانتخاب سیستم مدیریتی غیر دولتی و غیر صمتی برای سازمان نظام مهندسی معدن استانها وسایر تشکلها وکارگروهها وکمیتههای بخش معدن میباشد تا بتوان زمینههای بالقوه فساد درحوزه معدن را کاهش داد.
در یادداشتهای بعدی به تفضیل در این باره صحبت خواهد شد.