بزرگترین اشتباه فعالین اقتصادی ایران سال ۹۷

✍️ محمد حسین ادیب

از سال ۲۰۰۱ تا کنون دو فروپاشی اقتصادی در جهان اتفاق افتاده است.

در هر فروپاشی مالی در جهان ، دارائی های سرمایه ای به یک سوم تا نصف کاهش یافت. یعنی در ۱۷ سال گذشته فعالین اقتصادی دو بار بیش از نصف ثروت خود را از دست داده اند.

البته در شرق آسیا منهای چین در سال ۹۸ یعنی ۳ سال قبل از فروپاشی سال ۲۰۰۱ ، افتصاد دچار فروپاشی شد. در شرق آسیا منهای چین از سال ۹۸ میلادی تا کنون یعنی ۲۰ سال ، فعالین اقتصادی سه بار بیش از نصف ثروت خود را از دست داده اند

در سال ۹۸ میلادی ارزش پول ملی کره جنوبی نصف شد و ارزش سهام هم به یک پنجم کاهش یافت لذا می شد همه چیز را به یک دهم سابق خریداری کرد. مدتی بعد یک کنسرسیوم یهودی از سه کمپانی تشکیل شد و سهام شرکتهای ورشکسته کره ای را به ده درصد قیمت سابق خرید و سپس به این شرکتهای ورشکسته و کره وام داد و همه قیمتها به سطح سابق بازگشت

مدتی بعد آرام آرام کنسرسیوم آمریکائی سهام شرکتهای کره ای را به قیمت قبل از سقوط قیمتها فروخت و کره را ترک کرد. سهام کمپانی دوو قبل از فروپاشی ۶ میلیارد دلار بود که پس از فروپاشی به ۴۰۰ میلیون دلار سقوط کرد. استراتژی اقتصاد جهانی ، هر ۷-۶ سال یکبار ، دووئی کردن اقتصاد سیاره جهان است تا همه چیز را مفت بخرد

لذا پیش بینی کانال این است که در دوران ترامپ یکبار دیگر اقتصاد جهان ، دووئی میشود، یعنی همه چیز مفت میشود و بعد کمپانی ها همه چیز را مفت می خرند و سپس همه قیمتها به سطح سابق باز می گردد و کمپانی ها دارایی خود را می فروشند

مردم جهان این درس را از حفظ هستند زیرا در ۱۷ سال گذشته دو بار بیش از نصف ثروت شان از دست رفته است. اما وقتی دو فروپاشی در اقتصاد جهانی اتفاق افتاد ، در هر دو بار فعال اقتصادی ایران ، فروپاشی مالی جهان را حس و‌ درک نکرد ، تجربه دو فروپاشی جهانی وارد تجربه بیزینس ایرانی نشد

اولین فروپاشی جهانی در دوران خاتمی اتفاق افتاد ، اما قبل از فروپاشی ایران ۱۰ میلیادر دلار بدهی خارجی داشت و ایران با دریافت ۳۰ میلیارد دلار بدهی خارجی ، اجازه نداد تا فروپاشی جهانی را فعال اقتصادی در ایران درک کند

البته دلار نیز ۵۰ درصد افزایش ارزش یافته بود یعنی ۳۰ میلیارد دلار معادل ۴۵ میلیارد دلار ارزش داشت به عبارت دیگر ، در دولت خاتمی با دریافت ۴۵ میلیارد دلار وام خارجی ، اجازه ندادند تا مردم ایران فروپاشی جهانی را حس و درک کنند

در آبان ۸۷ که با فروپاشی اقتصاد جهانی قاعدتا در ایران باید با سقوط قیمت نفت به یک بشکه ۳۵ دلار ، قیمتها سقوط میکرد ، با تزریق پس انداز ارزی کشور به اقتصاد ، مردم فروپاشی اقتصاد جهانی را احساس نکردند ،یک ماه پس از سقوط اقتصاد جهانی ، احمدی نژاد حساب ذخیره ارزی با ۴۰ میلیارد دلار سپرده ارزی در خارج از کشور را محرمانه اعلام کرد و در اردیبهشت ۹۱ حساب ذخیره ارری غیر محرمانه اعلام گردید اما موجودی آن ، ۲۳ میلیون دلار اعلام شد ، چهل میلیارد دلار موجودی حساب ذخیره ارزی را صرف جبران زیان ناشی از سقوط اقتصاد جهانی کردند

یک بار خاتمی با ۴۵ میلیارد دلار وام خارجی و یکبار احمدی نژاد با خالی کردن حساب ذخیره ارزی اجازه ندادند تا فعال اقتصادی ایران ، ریزش قیمتها در بازار را درک کند و سقوط قیمتها و شکسته شدن حباب های قیمتی را وارد تجربه بیزینس ایران شود

فعال اقتصادی در جهان وقتی به تجربه بیزینس خود مراجعه می کند دوبار سابقه ورشکستگی را در حافظه خود دارد فعال اقتصادی ایرانی وقتی به تجربه خود مراجعه می کند فاقد این تجربه است

فقدان این تجربه در حافظه تاریخی فعال اقتصادی ایرانی ، باعث شده تا به سادگی جذب بازی های حبابی شود. استیگلیز برنده جایزه نوبل در رشته اقتصاد می نویسد تا فعال اقتصادی یکبار ورشکست نشود تاجر نمی‌شود. فعال اقتصادی در ایران تجربه ناشی از دو بار سقوط قیمتها در بازار جهانی را در حافظه خود ندارد و هزینه آن را خواهد پرداخت

تجربه دو بار ریزش قیمتها در بازار جهانی به فعال اقتصادی در جهان می گوید اول ریسک بعد بازدهی، اما فعال اقتصادی ایرانی به سبب نداشتن دوبار تجربه سقوط قیمت‌ها به نحو اغراق آمیزی، بر بازدهی بدون ریسک تاکید دارد.