احمد اسدی- همدلی‌زنجان؛ المان های شهری یکی از عناصر مهم در افزایش کیفیت فضاهای شهری محسوب می شوند. امروز یکی از ویژگی های مهم شهرهای مدرن طراحی و اجرای المان های متناسب با فرهنگ و هویت بومی مردم آن منطقه است.
شهر زنجان نیز هرچند برخی از المان های شهری را در میادین و فضاهای شهری خود با کیفیت های مختلف دارد، اما در این حوزه نتوانسته آثار فاخری در دهه های اخیر طراحی اجرا کند.
شهرداری های موفق دنیا با توجه مناسب با طراحی و نصب المان های دارای محتوا به کیفیت بصری و زیبایی شهرها بیافزایند و ماحصل آن جذب گردشگر نیز بوده است. سخن گفتن از المان های شهری در حوزه معماری و شهرسازی بسیار است. اما آنچه در روزهای اخیر موضوع المان های شهری را در شهر زنجان بازنمایی کرد، خبر تخریب المان میدان ۱۵ خرداد شهر زنجان بود.
شهر زنجان المان های قدیمی زیادی داشته که برخی از آن تخریب و با المان های دیگر جایگزین شده است. یکی از مهم ترین و شناخته شده ترین آن ها المان ساعت در میدان انقلاب زنجان بود که با المان فعلی تعویض شد. معمولا تغییر المان ها همچون این المان دارای برخی نکات مثبت مهم بوده اما شاهدیم برخی شاخص های معماری و شهرسازی در طراحی و اجرای المان های جدید رعایت نشده است.
همچون المان فعلی در میدان انقلاب زنجان که المان جدید دارای مفهوم خوب انتزاعی متناسب با ارزش های دینی و انقلابی کشور است، اینکه یادمان هشت سال دفاع مقدس برای پاسداری از انقلاب اسلامی محسوب می شود. اما نکات منفی آن عدم رعایت خط آسمان این المان با جداره با ارزش دور میدان و عدم تناسب متریال ساخته شده با بدنه با ارزش معماری دور میدان است که باعث ایجاد دوگانگی و تضعیف بدنه با ارزش شده است.
مدیران شهری در زنجان معمولا علاقه مند هستند که در فضاها و میادین قدیمی شهر که مردم زنجان با آن همزیستی فضایی و خاطرات زیادی دارند مداخله کنند و این موضوع موجب زیان فرهنگی گسترده در شهر زنجان شده است. عمدتا نگاه مدیران در شهرداری زنجان فیزیکی و صرفا عمرانی بوده و به مولفه های اجتماعی، هویتی و فرهنگی توجه نشده است.
حال خبر تخریب المان میدان ۱۵ خرداد به عنوان یکی از قدیمی ترین المان های شهر زنجان یک شوک جدید هویتی بر پیکر مردم شهر زنجان بود. نماد میدان ۱۵ خرداد المانی از لاله و شهید و ایثار بود که دردهه ۶۰ ساخته شده بود. در واقع این المان با قدمت نزدیک ۴۰ ساله خود یک المان دارای ارزش معماری محسوب می‌شد!
فارغ از اینکه المان میدان ۱۵ خرداد و یا سایر المان ها در شهر زنجان رویکرد ایدئولوژیک و یا سیاسی دارند یا خیر، این المان ها دارای ارزش های فرهنگی و معماری و هویتی برای مردم زنجان هستند. تخریب المانی که دارای ویژگی های هویتی دینی و ارزش های فرهنگی مردم زنجان طی ۴۰ سال گذشته بود با هیچ تدبیر و عقلانیتی منطبق نیست.
این خبر عجیب و واقعیت شوک برانگیز واقعیت های تلخی را در شهر زنجان نمایان کرد. نخست اینکه تخریب و ساخت المان جدید به گفته رئیس شورا مصوبه کمیسیون فرهنگی را داشته و شورای پنجم یک فوق لیسانی شهرسازی به نام حمیدرضا حمیدی و یک دکترای شهرسازی به نام اسماعیل دویران و چندین مدیر و فرد فرهنگی داشته که این افراد تصمیم بر تخریب این المان گرفته اند!
واقعیت دیگر اینکه در بدنه شهرداری زنجان چه در شهرداری مرکز و در راس آن معاونت شهرسازی به ریاست سعید بیات در سال های اخیر و چه در چهار منطقه شهرداری با این حجم از نیروی انسانی، افراد متخصص زیادی حضور داشته اند که این تصمیم اتخاذ شده است! قابل تامل است چطور معاونت شهرسازی هیچ نظر کارشناسی در این خصوص ارائه نکرده است! با فرض بر اینکه اعضای شورا تخصصی نداشته اند!
به گفته عباس راشاد، رئیس شورای اسلامی شهر زنجان برای اجرای این طرح سال گذشته ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار در نظر گرفته شد که برای عملیاتی شدن این طرح امسال نیز اعتبار دیگر اضافه شده است.
این اقدام اعضای شورا و همراهی کورکورانه متخصصان در شهرداری در حالی اتخاذ شده که میادین و فضاهای زیادی در شهر زنجان هیچ المانی ندارند و فاقد ویژگی های بصری و زیباشناسی حداقلی هستند و نخبگان شورا و شهرداری تصمیم بر تخریب المانی با قدمت و ساخت المانی جدید کرده اند!
این تصمیم بی شک یک اقدام پرهزینه در حوزه فرهنگی و تمدنی برای مردم زنجان از یکسو و از سوی دیگر تحمیل هزینه جدید در شرایطی که شهرداری از نبود درآمدهای مناسب نالان است، خواهد بود. مدیران و منتخبانی که چنین هزینه های سنگینی را برای مردم زنجان در شرایط دشوار و طاقت فرسازی اقنصادی و فرهنگی فعلی ایجاد کرده اند، مستحق چه اقدامی هستند؟
