در علم سیاست اصطلاحی تحت عنوان روایت سیاسی وجود دارد که در این چارچوب برداشت ها و ادراکات راوی جانشین واقعیت می شود تا هم به محیط پیرامونی خود معنی بخشد و هم به رفتارهای سیاسی و اجتماعی سامان دهد.
در واقع ما در این مرحله از دریچه روایت خود واقعیت را درک میکنیم و درصدد هستیم به آن شکل دهیم. به نظر میرسد مذاکرات وین نیز در این مرحله قرار گرفته است.
یعنی طرفین روایتهای خود را از پروسه مذاکرات مطرح میکنند که بر اساس منافع، بینش و ضرورت هر یک شکل گرفته است.
در روایت آمریکایی و اروپایی این کلید واژهها به چشم میخورد:”در گل رفتن گفت و گوها”،”فاصله زیاد تا تفاهم”،”وضعیت نامشخص و نامعلوم”،”موضوعات سخت حل نشده””پیچیده بودن لغو تحریمها””ابهام در چگونگی بازگشت ایران و آمریکا به برجام””پیشرفت کند” و “ناامیدی از پیشرف مذاکرات”رد پای این کلیدواژهها را میتوان در میان دیپلماتهای اروپایی، جیک سالیوان، ند پرایس، بیانیه سه کشور اروپایی، ولی نصر، علی واعظ و لورا روزن و رسانههایی از قبیل رویترز، دویچه وله، بلومبرگ، آسوشیتدپرس و … دید.
اما در روایت ایران و روسیه این کلیدواژههای مشترک قابل مشاهده است؛”توافق بر سر لغو تحریمها””پیشرفتهای قطعی و ملموس””روشنتر شدن فاصله و اختلافات”،”رو به جلو بودن مذاکرات””امکان پذیر بودن توافق تا ۳ هفته آتی”،”در دسترس بودن توافق”و.. نکته قابل تأمل این است که برخی رسانههای ایرانی در هژمون کردن این روایت، روایت اول را نیز بطور مخدوش شده انعکاس میدهند؛
از جمله خبر دادن از توافق میان ایران و آمریکا بر سر لغو تحریمها به نقل از بلومبرگ که نشانهای از آن در اصل خبر به چشم نمیخورد (به چز بخشهایی از این گزارش که نقل قولهایی از نماینده ایران در مذاکرات آورده میشود).
این روایت نیز از سوی عباس عراقچی و اولیانوف نماینده روسیه ارائه میشود و اکثریت رسانههای ایرانی نیز آن را انعکاس میدهند.
بنابراین ما شاهد شکل گیری نوعی جنگ روایتها درباره آنچه در وین میگذرد، هستیم. اما دلیل این تعارض روایتی چیست؟ بسیار مشخص است؛
ایران بر عدم فرسایشی شدن مذاکرات تاکید دارد و تلاش میکند با طرح این روایت طرف آمریکایی را وادار کند که هر چه زودتر وارد پروسه لغو تحریمها و اقدامات عینی و مشخص شود؛ پس بر آن میشود تا با طرح این روایت و انعکاس رسانهای آن طرف آمریکایی زیر منگنه قرار گیرد.
از طرف دیگر تیم مذاکراتی ایران تحت فشارهای داخلی برای فرسایشی نشدن مذاکرات قرار دارد و بطور طبیعی در حوزه عمومی تلاش میکند با طرح این روایت از میزان این فشارها بکاهد تا مذاکرات تا جای ممکن تداوم یابد و دیدگاهها به یکدیگر نزدیک شود و اختلافات و فاصلهها کاهش یابد.