احمد اسدی؛ زنجان، استانی است که مسیر رشد صنعتی خود را ادامه می دهد، اما همچنان پایه های اقتصادیش کشاورزی است، اقتصادی که توسعه خدماتش به خوبی محقق نشده و هرچند بارها از آغاز دوره نخست ریاست جمهوری حسن روحانی استانداران وقت در خصوص ضرورت توسعه این بخش سخن گفته و برنامه ریزی کرده اند، اما عملا توفیقی حاصل نشده است.
در دهه هفتاد وقتی استان قزوین جزئی از استان زنجان بود، رتبه صنعتی استان زنجان در کشور بسیار خوب بود و زنجان جزو استان های صنعتی کشور محسوب می شد. اما بعد از جدایی قزوین مشخص شد صنعت در استان زنجان با محدوده حغرافیایی فعلی هیچ رشدی نداشته است! حال با گذشت حدود ۲۷ سال از جدایی قزوین، زنجان در سال های اخیر توانسته رتبه ۱۳ صنعتی کشور را هم به دست آورد اما بالاتر از آن نتوانسته جایگاه خود را تثبیت کند.
این در حالی است که با مقایسه وضعیت تولید ناخالص داخلی و سهم اشتغال بخش های مختلف اقتصادی در استان زنجان چربش کشاورزی بودن اقتصاد استان مشهود است و این بخش منابع زیادی را برای رشد خود در استان زنحان تسخیر کرده اما خروجی و بهره وری نداشته است!
در حالی استان زنجان ۱.۳ درصد مساحت کل کشور را دارد که سهم اراضی کشاورزی این استان در کشور ۵ درصد است! این یعنی زنجان حدود پنج برابر سهم جغرافیایی خود از کشور اراضی کشتاورزی دارد! حال سوال این است که این سهم بالا توانسته ارزش افزوده مناسبی برای اقتصاد استان زنجان ایجاد کند؟ پاسخ به این سوال با بررسی چند آمار خیر است.
استان زنجان با ۸۴۵ هزار هکتار عرصه های مناسب کشاورزی سالانه نزدیک سه میلیون تن انواع محصولات کشاورزی تولید می کند. این سهم طی سال های گذشته از دو میلیون تن به سه میلیون تن رسیده است. بخش کشاورزی در استان زنجان بیش از ۹۰ هزار بهرهبردار دارد که به تولید انواع محصولات زراعی و باغی اشتغال دارند.
سهم بخش کشاورزی در اشتغال استان زنجان ۳۳ درصد است. استان زنجان تولید کننده ۴۰ درصد زیتون، ۲۵ درصد سیر و حدود ۳۰ درصد انگور کشور است. سهم تولید ناخالص استان زنجان در بخش کشاورزی با ۲۶ درصد، بالاتر از میانگین کشوری است.
سهم صادرات بخش کشاورزی از اقتصاد استان بین ۵ تا ۱۰ درصد محاسبه شده که با توجه به حجم بالای تولید، تنوع تولید و ظرفیت بالای سطح کشت نسبت به مجموع مساحت استان، عدد بسیار کمی است. سهم بخش کشاورزی از صادرات غیرنفتی در کشور ۱۵ درصد بوده که این میزان در استان زنجان پایینتر است.
با تگاهی به وضعیت اقتصاد کشاورزی استان های همسایه زنجان مشکلات و چالش های اقتصاد کشاورزی زنجان بیشتر مشخص می شود. به عنوان مثال، استان قزوین که استان صنعتی در کشور محسوب می شود، در زمینه تولید محصولات کشاورزی جزو ۱۰ استان برتر کشور محسوب می شود. سالانه بیش از ۴ میلیون تن محصولات کشاورزی در استان قزوین تولید می شود که بخشی از آن در داخل مصرف و مابقی به خارج از استان و سایر کشورها صادر می شود./ایرنا
به نظر می رسد بخش کشاورزی زنجان در توسعه صنعتی دچار نقص و در بهره وری دچار چالش است. کشاورزی زنجان با توجه به این حجم از بازدهی سنتی محسوب می شود و آمارهای مربوط به مکانیزاسیون کشاورزی در واقع هیچ کمکی به توسعه صنعتی این بخش نکرده و محدود به خرید تراکتور و چند کمبایل می شود.
کشاورزی زنجان در حوزه باغی، زراعت و دامپروری نیازمند سرمایه گذاری در حجم بالا، مدرن شدن و به روز شدن فنی و بهره برداری، توسعه گلخانه ای، کاهش سطح زمین های کشاورزی، توسعه عمودی و حضور جدی تر متخصصین و بهره برداران بخش خصوصی توانمند است.