این روزها بسیاری می پرسند، چطور ارتش افغانستان به این آسانی مغلوب طالبان شد؟ مغلوب یک نیروی واپس گرا و متهم به کشتار؟ ارتشی که با هزینه ای زیاد تشکیل شد، تجهیزاتی پیشرفته در اختیار داشت و سالها توسط آمریکا و ناتو آموزش دید!

همینطور می پرسند که چطور دولت تا این اندازه آسیب پذیر است؟

از اینجا شروع می کنم، از مشاهدات شخصی تمام این سالهای خودم. در سطح اکثر رهبران، مقامهای ارشد دولتی و سران، مسابقه ای از تجمل جریان داشت، خانه های اعیانی، کاروان ماشینهای گرانقیمتِ ضد گلوله و سفرهای خارجی خانوادگی. همینطور سرمایه گذاری در بازار ملک در دوبی و ترکیه

آنهم رهبران کشوری که حتی در مرکز تجاری پایتخت آن، صدها معلول، یتیم، کودکِ کار و بیوه زن برای گدایی پرسه می زدند و فقر از سر و روی مردم می بارید.

من از نوجوانی با دقت و از نزدیک تحولات افغانستان را دنبال کرده ام و بیشتر از بیست سال است که با طرفهای مختلف در دولت و مخالفان در تماس بوده ام. اشکالات زیادی در دولت وجود داشته ولی از نظر من، مهمترین آن همین فساد مالی و اداری بوده و هست.

این فساد باعث شد تا بسیاری از مردم افغانستان خود را در برابر نیرویی خشن مثل طالبان، تنها و بی دفاع ببینند. گروهی که متهم ردیف اول کشتار کور و بی رحمانه غیر نظامیان و نقض گسترده حقوق زنان است و از حکومت آن، تحت عنوان سالهایی سیاه یاد می شود.

‏همین فساد، سیستم تصمیم گیری، خصوصا تصمیم گیری در حلقه های امنیتی را فلج کرد و در سطحی ملی و بین المللی باعث دلسردی از دولت شد. محمد اشرف غنی بیست سال پیش به عنوان وزیر مالیه و بعد به عنوان رییس جمهور یکی از طراحان اصلی سیستمهای مالی در افغانستان بوده است.

البته آقای غنی معتقد است که کوشش کرده تا شفاف ترین سیستم مالی ممکن را ایجاد کند، ولی پرونده های بزرگ فساد مالی در دولت او خلاف این را نشان می دهد. اسناد متعددی وجود دارد که نشان می دهد او به عنوان یک مقام ارشد، مسئولیت مستقیم و غیر مستقیم داشته و دارد/

ضمن این، بر اساس تحقیقات نهادهای متعدد از جمله موسسه آمریکایی SIGAR خیلی از موارد فساد – علی رغم شواهد بسیار – پیگیری نشده و حتی به مرحله ایجاد پرونده نرسیده است. کارشناسان بین المللی متعددی می گویند که دلیل آن نبود اراده سیاسی برای مبارزه با فساد بوده است.

هر کسی که با دولتی ها در افغانستان مراوده داشته، در همان نگاه اول در می یافت که عمده بحث ها بر سر چگونگی تصاحب کرسی های اصطلاحا “پولساز” برای جذب امکانات مالی است. بررسی اوضاع خیلی از مقام هایی که به این کرسی ها رسیدند، نشان می دهد که آنها بعدا به ثروتهای عظیمی دست یافتند.

من در این چند سال با مقام های امنیتی متعددی درباره روحیه سربازان افغان برای دفاع از دولت صحبت کرده ام. تمام آنها از تاثیر فساد مالی مقامات ارشد حکومت بر روحیه سربازان شکایت داشتند.

حتی یکی از آنها اسنادی را منتشر کرد که نشان می داد، همین روزها دعوایی اساسی میان تعدادی از مقامها بر سر پول جریان دارد. جایی گابریل گارسیا مارکز نویسنده کلمبیایی از یک متن مذهبی نقل می کند و می گوید: پول مدفوع شیطان است!