با وجود فرصت‌های زیادی که تکنولوژی بلاک‌چین در کاهش و تحدید اثرات تحریمی به دست می‌دهد، اساساً رمز ارزهای موجود ظرفیت‌های کافی برای حل مشکلات تحریمی کشور را ندارند.

دور زدن تحریم روشی کوتاه‌مدت، ناپایدار و اغلب مستلزم نقض قوانین متعارف ضدپولشویی بین‌المللی است لذا هرچند در کوتاه‌مدت ممکن است گریزی از استفاده از این روش‌ها نباشد باید برای بلندمدت چاره‌ای پایدار اندیشید.همان‌طور که تحریم‌های آمریکا متنوع هستند، برای مقابله با آنها نیز باید بسته‌ای از راهکارهای مختلف طراحی کرد که با توجه به شرایط بتوان آن را به‌روزرسانی کرد.اغلب راهکارهای ضدتحریمی، جذابیتی برای طرف‌های تجاری ایران ندارد. بنابراین باید تلاش کرد در راهکارهای پیشنهادی جذابیت‌های کافی، برای طرف مقابل وجود داشته باشد تا حداکثر همکاری ممکن محقق شود.

با توجه به اینکه تحریم‌های حوزه نفتی دارای ابعاد متفاوتی است، کشور در حوزه فروش نفت با چندین مشکل متفاوت مواجه است:

۱- اساساً معامله با شرکت ملی نفت ایران و سایر شرکت‌های مشابه مشمول تحریم است

۲- بیمه نفتکش‌های کشور و حمل‌و‌نقل نفت ایران مشمول تحریم است

۳- در واقع خرید نفت حتی به صورت تهاتری و بدون انتقال پول مشمول تحریم‌ها است

۴- نقل و انتقالات دلاری فروش نفت ایران ممنوع و مشمول تحریم است

۵- بانک مرکزی کشور و هرگونه کمک به تبادلات مالی ایران مشمول تحریم است

طبیعتاً یک راه برای حل همزمان تمامی موارد ذکرشده وجود ندارد. استفاده از تکنولوژی بلاک‌چین در برخی موارد اساساً کارایی ندارد و موضوع بیشتر حقوقی است تا فنی و مالی.

پیش از طرح پیشنهاد، توضیحی درباره کارایی رمز ارزهای فعلی نظیر بیت‌کوین برای تبادلات مالی کشور با تمرکز بر حوزه فروش نفت ضروری است. به چند دلیل رمز ارزهای فعلی کارایی کافی را در این خصوص ندارند:

۱- مزیت رمز ارزها ناشناسی نسبی و دشواری ردگیری معاملات صورت‌گرفته برای طرف آمریکایی است. بنابراین وقتی تعداد یکی از دو طرف معامله محدود باشد و افراد قابل شناسایی باشند، استفاده از رمز ارزها برای انجام معاملات عملاً کارایی خود را از دست می‌دهد.درباره فروش نفت، این مساله هم از جهت فروشنده و هم از جهت تعدد خریداران به صورتی نیست که ناشناسی خاصی برای طرفین ایجاد کند.

۲- حجم معاملات بازار رمز ارزها در جهان و حتی با احتساب مبادلات داخل اکسچنج‌هابسیار پایین است و مناسب معاملات نفت نیست.

۳- بازار رمز ارزها هنوز تا بالغ شدن راه زیادی در پیش دارد و از عمق و ثبات کافی برخوردار نیست. این مساله باعث نوسانات بسیار زیاد و خارج از تحمل ریسک‌پذیری شرکت‌های متعارف در صنایع مختلف می‌شود و عملاً استفاده از آنها را برای معاملات روزانه با مشکل مواجه می‌کند.

۴- شاید مهم‌ترین مساله درباره عدم امکان استفاده از رمز ارزهایی مثل بیت‌کوین در معاملات نفتی این باشد که شرکت‌های نفتی در صورت خرید رمزارزهایی مثل بیت‌کوین برای پرداخت هزینه نفت به ایران و همچنین شرکت‌هایی که ایران از طریق این رمز ارزها قصد خرید نیازهای خود را دارد باید منشأ و نوع معامله خود را برای بانک‌ها روشن کنند. دقیقاً در همین نقطه، یعنی نقطه تبدیل رمز ارز به پول بی‌پشتوانه سیستم‌های کنترلی و نظارتی بانکی نظیر قوانین ضدپولشویی و چترهای اطلاعاتی نظیر FAFT امکان ردگیری و رصد معاملات را دارند و این مساله مزیت استفاده از این روش را از بین می‌برد.

راهکار پیشنهادی استفاده از یک رمز ارز بین دولی دارایی پایه است. یعنی بانک‌های مرکزی چند کشور بر اساس یک بلاک‌چین کنسرسیومی بین خودشان یک رمز ارز مبتنی بر یک دارایی ایجاد کنند. میزان این نوع رمز ارز به اندازه آورده هر کدام از بانک‌های مرکزی شرکت‌کننده بستگی خواهد داشت. محل ذخیره پشتوانه می‌تواند در یک موسسه مالی جدیدالتاسیس مشترک‌المنافع به عنوان ناشر اصلی رمز ارز باشد.شاید عملی‌ترین و کاربردی‌ترین گزینه حضور کشورهایی است که به نوعی با تحریم‌های آمریکا مواجه هستند و جزو شرکای تجاری قابل توجه ایران نیز به شمار می‌روند. پیشنهاد اولیه می‌تواند شامل کشورهایی نظیر روسیه، ترکیه و چین باشد. همچنین به نظر می‌رسد بهترین گزینه برای دارایی پشتوانه این رمز ارز طلا باشد.

پرواضح است که عملیاتی شدن این پیشنهاد با چالش‌های جدی‌ای نیز مواجه است:

♦️ فشارهای سیاسی و اقتصادی و… آمریکا
♦️ نبود اراده سیاسی کشورها
♦️ دشواری ایجاد نهاد مالی مربوطه
♦️ پذیرش و فراگیری بین‌المللی
♦️ مباحث فنی و پیاده‌سازی.

این پیشنهاد یک راهکار بلندمدت است و به عزم و اراده سیاسی کشورهای هدف و به ویژه ایران به عنوان کشور پیشنهاددهنده نیازمند است.