چیرگی اهلیت سیاسی بر اهلیت حرفه‌ای
✍️ سیدمحمد بحرینیان
مسئولان تصمیم‌گیر اقتصادی کشور، اهلیت حرفه‌ای نداشته‌اند و با درپیش‌گرفتن تبلیغ برای کمیت‌های آماری ایجاد صنایع، کوتوله‌پروری را رواج داده و واحدهای صنایع دارای محصولات مشابه را آن هم از نوع فناوری‌های پایین یا فناوری‌های متوسط پایین، تکرار کرده‌اند. در زمان جنگ تحمیلی، مخالفان پیشرفت ایران، فهمیده بودند که ایران توانایی مقاومت دارد، اما اکنون شاهد هستند که صنایع کشور فشل شده است. در دنیا فناوری صنایع طبق تقسیم‌بندی جهانی چهار دسته است: ۱- صنایع با فناوری بالا ۲- صنایع با فناوری متوسط بالا ۳- صنایع با فناوری متوسط پایین ۴- صنایع با فناوری پایین.
دشمنان ایران از زمانی که تحریم را آغاز کردند، کاملا فهمیده بودند اقتصاد ما نه‌تنها در بخش تولید صنعتی در باتلاق واحدهای تکراری دسته‌های سه و چهار قرار دارد، بلکه حتی در بخش خدمات یا بخش کشاورزی هم با چنین اهمال‌کاری‌هایی مواجه هستیم. بیش از ۹۸ درصد صنایعی که در داخل کشور شکل گرفته، در دسته‌های سه و چهار است، همه کشورهای اطراف ما هم کم‌و‌بیش همین کالاها را تولید می‌کنند.
در ایران نتوانسته‌ایم از موقعیت طلایی جغرافیایی و استراتژیک کشور با ۱۵ همسایه هم‌مرز با واسطه و بی‌واسطه آب، بهره بگیریم. با وجود این پتانسیل، ما قادر نبودیم مقابله کنیم و آنها رویه عملکرد مسئولان تصمیم‌گیر و سیاست‌گذار اقتصادی ما را کاملا شناخته بودند و به‌صراحت گفتند این‌ها نتوانستند کاری کنند. پس اشتباه‌های خودمان بوده که ما را در این وضعیت قرار داده است.
مطالعات و مستندات کشورهای رهاشده از فقر و بیچارگی و البته اکنون توسعه‌یافته نکات راهنمای بسیار مفیدی را در مقابلمان قرار می‌دهد. ما در طول ۷۰ سال گذشته، مراحل توسعه را درست درک و طی نکرده‌ایم، البته ناگفته نماند که عموم دولت‌هایمان، نه همه آنها، اراده‌ای هم برای توسعه‌یافتن نداشتند.
مثال می‌زنم. این اطلاعات مربوط به آمارهایی است که وزارت صنعت، معدن و تجارت در ۱۱/۱۱/۱۳۹۶ روی سایت خود قرار داده است. باور نمی‌کنید که اکنون ۴۵۳ واحد آبمیوه‌گیری دارای پروانه بهره‌برداری داریم و ۵۸۰ واحد هم در دست اجراست! یا مثلا ۷۶ واحد سیمانی دارای پروانه بهره‌برداری و ۶۸ واحد در دست اجرا، یا ۱۲۰ واحد ماشین‌های لباسشویی و ظرفشویی دارای پروانه بهره‌برداری و ۸۸ واحد در دست اجرای دیگر، یا ۱۲۳۸ واحد فرآورده‌های لبنی دارای پروانه بهره‌برداری و ۶۹۰ واحد در دست اجرا، یا ۱۴۷ واحد تولیدی کالباس و سوسیس دارای پروانه بهره‌برداری و ۱۷۷ واحد در دست اجرا داریم. ملاحظه کنید که این رشته! سر دراز دارد که هیچ منطق عقلانی بر آن حاکم نیست.
از این قبیل واحدهای تکراری که صرفا به‌دلیل رعایت‌نکردن موضوع بسیار مهم صرفه مقیاس، باعث نداشتن توانایی هزینه در بخش تحقیق و توسعه و بومی‌سازی‌کردن فناوری شده و در نهایت تبدیل به واحدهای صرفا مونتاژکار (به واقع می‌شود گفت دلالی در لباس صنعت و آتش‌زدن بر ثروت ملی) شده‌اند، در اقتصاد ایران بسیار است.
