احمد اسدی-مدیر مسئول
«صادرات» یکی از بخش های مهم اقتصادی است که توان و قدرت تولید ناخالص داخلی هر کشور و استانی را نشان می دهد. استان زنجان با تمام تلاش های خود در مسیر صنعتی شدن، هنوز اتکای زیادی به بخش کشاورزی دارد و بخش خدمات آن نیز رشد خوبی نکرده است.
در سال های اخیر مسئولان استانی هدفگذاری های زیادی برای توسعه صادرات در استان زنجان داشتند، این در حالی است که اصولا هیچ رویکرد آسیب شناسانه به حوزه صادرات استان وجود نداشته و حتی بخش خصوصی نیز در این راستا دغدغه جدی از خود نشان نداده است. هرچند حجم صادرات دلاری گمرک زنجان توانسته اعداد هدفگذاری شده را پوشش دهد اما حوزه صادرات زنجان معمولا مورد تحلیل جدی قرار نگرفته است.
در خصوص صادرات استان زنجان می توان گفت که در بین تمام کشورهایی که کالاهای صادراتی گمرک زنجان به آن ها صادر می شود کشور ترکیه بالاترین حجم را دارد. نکته مهم اینکه بیش از ۶۴ درصد صادرات و حجم مراودات تجاری استان زنجان با ترکیه است. این حجم بالا در صورت بروز هرگونه مشکل حوزه صادرات زنجان را دچار چالش خواهد کرد.
اتکای بالای مراودات تجاری استان زنجان به ترکیه امنیت این حوزه را مورد تهدید قرار داده و مدیران استانی نیز تاکنون تدبیری برای آن نداشته اند. نه تنها تدبیری نبوده بلکه جتی فکر و گفتمان اولیه هم شکل نگرفته است. در کنار این موضوع اتکای بالای کالاهای صادراتی استان به حوزه سرب و روی نیز یک چالش مهم محسوب می شود. اینکه استان زنجان در حوزه صادرات عمده محصولات صادراتی اش روی و ۶۴ درصد حجم مراوداتش هم با ترکیه باشد! نشان از رشد نامتوازن و توسعه ناقص حوزه صادرات زنجان است.
در حالی که زنجان ۶۴.۵ درصد مراودات تجاریش با ترکیه است. مجموع حجم مبادلات تجاری کشور با ترکیه ۱۰.۶ درصد است و چین مهم ترین شریک تجاری ایران است که استان زنجان مراوده مهم تجاری بااین کشور ندارد. هرچند در سال های اخیر کمی اقلام صادراتی استان به ترکیه متنوع تر شده و گروه های کالایی همچون کاغذ و مقوا، محصولات فولادی، لوله و اتصالات و مس نیز به روی اضافه شده اما به نظر می رسد در تنوع بخش و توزیع وزن دلاری مبادلات تجاری با کشور ترکیه باید برنامه داشت.
از ظرفیت های مغفولی که استان زنجان می تواند در بازار ترکیه تقویت کند، برخی از محصولات کشاورزی، گروه کالایی ساختمان و… است که با تحیقیات بازار، بازاریابی و فعالیت های نمایشگاهی می تواند سهمی در بازار ترکیه برای کالاهای مزیت دار استان زنجان ایجادکرد.
بعد از ترکیه، کشور عراق مهم ترین شریک تجاری زنجان است. حجم مبادلات تجاری استان زنجان با عراق ۱۴.۱ درصد و این میزان در کشور ۱۹.۷ درصد است. محصولات لبنی، شربت گلوکز، پلیمرهای پروپیلن، بلوک وآجر برای ساختمان، محصولات فولادی، روی، ترا نسفور ماتور از اقلام صادراتی استان زنجان به عراق است.
نزدیک ۳۰ درصد اشتغال و ارزش افزوده اقتصادی استان زنجان در بخش کشاورزی است اما در حوزه صادرات و ایجاد ارزش افزوده اقتصادی این بخش بسیار ضعیف عمل کرده و تاکنون نتوانسته سهم خود را در اقتصاد استان زنجان به خوبی ایفا کند.
