منطقه حفاظتشده سهرین زنجان، بهعنوان یکی از مهمترین زیستگاههای حیات وحش ایران، در دهههای اخیر به دلایل زیستمحیطی و اکولوژیک اهمیت ویژهای پیدا کرده است.
به گزارش همدلیزنجان؛ این منطقه نهتنها به دلیل حضور آهوان دشت سهرین شناخته شده، بلکه بهعنوان یک ظرفیت بالقوه برای توسعه گردشگری پایدار نیز مورد توجه قرار دارد. این گزارش با بررسی ظرفیتهای گردشگری این منطقه، اهمیت آن در حفظ گونههای حیات وحش و مدیریت صحیح گردشگری را مورد تحلیل قرار میدهد.
آهوان دشت سهرین، نماد حیات وحش این منطقه، نقش کلیدی در اکوسیستم سهرین ایفا میکنند. بر اساس گزارشهای سه سال اخیر از منابع معتبر مانند خبرگزاری ایرنا و مقالات تخصصی، جمعیت آهوان این منطقه بهطور مستمر در حال کاهش و نوسان بوده است.
آمارهای منتشرشده توسط سازمان حفاظت محیطزیست ایران نشان میدهد که تا سال ۱۴۰۲، جمعیت آهوان دشت سهرین به حدود ۱۲۰۰ رأس کاهش یافته است. این کاهش میتواند دلایلی همچون شکار غیرمجاز، تخریب زیستگاهها و کمبود منابع غذایی داشته باشد. با این حال، مدیریت حفاظتی و تلاشهای محلی برای بازگرداندن تعادل اکولوژیکی منطقه، امیدها برای افزایش جمعیت آهوان و صیانت از این زیستگاه را زنده نگه داشته است.
اهمیت منطقه حفاظتشده سهرین
منطقه حفاظتشده سهرین از سال ۱۳۸۴ تحت پوشش قانون حفاظت محیطزیست قرار گرفته و بهعنوان یکی از زیستگاههای اصلی آهوان ایرانی شناخته میشود. این منطقه با مساحت تقریبی ۲۰۰ هزار هکتار، از اهمیت بالایی در حفظ تنوع زیستی برخوردار است.
سهرین علاوه بر آهوان، میزبان گونههای مختلفی از پرندگان، پستانداران کوچک و گیاهان بومی نیز هست که به حفظ تعادل اکوسیستم این دشت کمک میکنند. بهعلاوه، منطقه سهرین دارای چشماندازهای طبیعی زیبا و بکر است که پتانسیل گردشگری طبیعی و اکوتوریسمی فوقالعادهای را فراهم کرده است.
ظرفیتهای گردشگری منطقه
ظرفیتهای گردشگری منطقه حفاظتشده سهرین را میتوان در سه بخش اصلی تقسیمبندی کرد: اکوتوریسم، گردشگری حیات وحش و گردشگری فرهنگی.
۱. اکوتوریسم: اکوتوریسم بهعنوان یکی از روشهای گردشگری پایدار میتواند بهترین راهکار برای توسعه گردشگری منطقه سهرین باشد. بازدید از دشتهای وسیع و زیبا، فرصت مناسبی برای عاشقان طبیعت و مسافران علاقهمند به محیطزیست است. طبیعتگردان و گردشگران علاقهمند به حیات وحش میتوانند در این منطقه، گونههای مختلف جانوری و گیاهی را در زیستگاه طبیعیشان مشاهده کنند.
۲. گردشگری حیات وحش: منطقه حفاظتشده سهرین با داشتن گونههای کمیاب مانند آهوان ایرانی، پتانسیل بالایی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد. برنامههای بازدید و تورهای حیات وحش میتواند فرصتی مناسب برای گردشگران فراهم کند تا از نزدیک با رفتارهای زیستی آهوان آشنا شوند. این نوع گردشگری نهتنها منبع درآمدزایی برای منطقه است، بلکه به آموزش و آگاهیبخشی درباره اهمیت حفاظت از حیات وحش نیز کمک میکند.
۳. گردشگری فرهنگی: با توجه به قرارگیری این منطقه در نزدیکی شهر زنجان و تاریخ غنی منطقه، گردشگران میتوانند از جنبههای فرهنگی و تاریخی منطقه نیز بهرهمند شوند. جشنوارههای محلی، غذاهای سنتی و صنایعدستی بومی میتواند در کنار جاذبههای طبیعی به افزایش جاذبه گردشگری منطقه کمک کند.
مشارکت جامعه محلی در توسعه گردشگری
یکی از مهمترین عوامل موفقیت در توسعه پایدار گردشگری در مناطق حفاظتشده، مشارکت فعال جامعه محلی است. بر اساس مطالعات صورتگرفته، هنگامی که جامعه محلی در فرآیندهای تصمیمگیری و مدیریت گردشگری نقش فعال ایفا کند، نتایج بهتری در حفظ منابع طبیعی و ارتقای گردشگری بهدست میآید. جامعه محلی منطقه سهرین نیز میتواند از طریق ایجاد و راهاندازی خدمات مرتبط با گردشگری مانند اقامتگاههای بومی، تورهای محلی و فروش محصولات بومی، نقش مؤثری در توسعه گردشگری ایفا کند.
علاوه بر این، حضور فعال جامعه محلی میتواند به کاهش فشار بر منابع طبیعی و کنترل بهتر فعالیتهای انسانی در منطقه منجر شود. ایجاد مشاغل محلی و توانمندسازی جوامع محلی از طریق گردشگری، نهتنها به بهبود وضعیت اقتصادی مردم کمک میکند، بلکه آنها را به حافظان اصلی این منابع تبدیل میکند.
اهمیت مدیریت گردشگری در منطقه
مدیریت صحیح گردشگری در منطقه سهرین برای دستیابی به توسعه پایدار از اهمیت بالایی برخوردار است. بدون مدیریت مؤثر، گردشگری میتواند تهدیدی جدی برای زیستگاههای طبیعی و حیات وحش منطقه باشد. یکی از چالشهای اساسی، نیاز به تدوین برنامههای جامع گردشگری است که شامل حفظ تنوع زیستی، مدیریت بازدیدها، و کنترل فعالیتهای انسانی باشد.
استفاده از فناوریهای نوین در مدیریت گردشگری، مانند سامانههای پایش آنلاین، میتواند به کاهش اثرات منفی گردشگری و حفاظت از منابع طبیعی کمک کند. بهعلاوه، ایجاد زیرساختهای مناسب مانند مسیرهای بازدید، نقاط استراحت و تابلوهای اطلاعاتی میتواند تجربه گردشگری را بهبود بخشد و از تخریب زیستگاهها جلوگیری کند.
صیانت و مدیریت حیات وحش منطقه
حفاظت از گونههای حیات وحش منطقه، بهویژه آهوان دشت سهرین، از اولویتهای اصلی باید باشد. مدیریت پایدار زیستگاهها از طریق کاهش فشارهای ناشی از شکار غیرمجاز و تأمین منابع غذایی مورد نیاز حیوانات، برای تضمین بقا و رشد جمعیت گونههای حیاتی است.
سازمان حفاظت محیطزیست ایران نیز باید نظارت دقیقتری بر این منطقه اعمال کند و با همکاری جامعه محلی و گردشگران، اقدام به ایجاد تعادل بین فعالیتهای انسانی و حیات وحش کند.
منطقه حفاظتشده سهرین زنجان با ظرفیتهای بینظیر گردشگری، بهویژه در حوزه اکوتوریسم و گردشگری حیات وحش، میتواند به یک مقصد مهم گردشگری در ایران تبدیل شود.
با این حال، بهرهبرداری نادرست از منابع و عدم مدیریت صحیح میتواند به تخریب این زیستگاههای ارزشمند منجر شود. مشارکت جامعه محلی، آموزش گردشگران و تدوین برنامههای حفاظتی و گردشگری پایدار، کلید موفقیت در توسعه گردشگری این منطقه است. از این رو، لازم است سازمانهای مرتبط و نهادهای محلی در کنار هم برای حفاظت از این سرمایه طبیعی و بهرهمندی پایدار از آن تلاش کنند.
