در حالیکه همه نگاه ها به مذاکرات وین و فرجام آن دوخته شده است؛آن سوتر در کاپیتول هیل توطئه ای بی سر و صدا علیه برنامه جامع اقدام مشترک در حال شکل گیری است؛آنچنان که دولت بایدن را به شدت نگران و حتی غافلگیر کرده است.
عوامل پیشران این توطئه دو سناتور ارشد دموکرات و جموریخواه به نام های باب ممندز و جیم ریش هستند.پیش از این توطئه مخالفان برجام در کنگره آمریکا تلاش کرده بودند با ارائه دو طرح تحت عنوان “قانون بازبینی کاهش تحریم های ایران”و “قانون فشار حداکثری”مانع از اقدامات دیپلماتیک دولت بایدن در زمینه احیای توافق سال ۲۰۱۵ شوند.
اما با توجه به ترکیب کنگره و اکثریت دموکرات ها تقریبا شانسی برای تصویب این دو طرح حداقل تا انتخابات میان دوره ای سال ۲۰۲۲ وجود نداشت،از همین رو مخالفان عزمشان را جزم کردند تا راه میان بری بزنند و بدون سر و صدا توطئه خود را پیش ببرند.اما این توطئه دقیقا چیست؟
همه چیز به یک طرح دو حزبی تحت عنوان قانون رقابت استراتژیک با چین بازمی گردد.اما چین کجا ؟ایران کجا؟دقیقا بدلیل همین عدم تجانس میان این دو نام است که مخالفان برجام توانسته اند طرح مورد نظر خود را پیش ببرند.
تحت لوای این طرح که البته به تصویب کمیته روابط خارجی سنای آمریکا نیز رسیده است،منندز و ریش متممی به آن اضافه کرده اند که شرایط ارایه گزارش موافقت نامه های بین المللی به کنگره را بسیار گسترش می دهد.در واقع این متمم شامل هر توافق بین المللی یا سند غیر الزام آوری می شود که تاثیرات مهمی بر سیاست خارجی آمریکا می گذارد.
بر اساس این متمم وزارت خارجه آمریکا موظف شده است گزارش های مفصلی را ظرف پنج روز پس از تایید مذاکره یا انعقاد توافقنامه بین المللی به کاپیتول هیل ارایه دهد.ظاهرا این اقدامی برای شفافیت است ولی در واقع اختیارات دولت و دستگاه دیپلماسی را برای پیشبرد راهبردهای مذاکراتی را بسیار محدود می کند.
منندز از موقعیت خود به عنوان رییس کمیته روابط خارجی آمریکا استفاده کرده است و بدون اینکه سایر هم حزبی های ارشدش دقت لازم را در این زمینه به خرج دهند، در تصویب این متمم کلاه گشادی بر سر آنها گذاشته است.در واقع او توانسته از طریق اعتبار خود دیگر اعضا را گمراه کند تا در زمینه اهداف پشت سر آن چون و چرا نکنند.
اما نام این متمم بخش ۳۱۰ طرح رقابت استراتپیک با چین است.این بخش چه می گوید؟اول اینکه ظرف پنج روز پس از مذاکره وزارت خارجه موظف است کنگره را از “محدوده،مفاد،شکل و طرف های مورد مذاکرات مطلع کند.اما کار به همنیجا ختم نمی شود، کنگره همینطور وزارت خارجه و دولت را موظف کرده است ۵روز پس از انعقاد توافق نامه و هر سند غیرالزام آوری،متن آن را در اختیار کنگره قرار دهد.
وزارت خارجه ملکف شده که بطور مداوم به کنگره در مورد نحوه اجرای توافقات اطلاع رسانی کند.اما نکته مهم این است که اگر دولت به این خواسته تن ندهد،با چه پیامدی مواجه خواهد شد؟در بخش ۳۱۰ به صراحت ذکر شده است که هر توافق یا ترتیبات غیر الزام آوری که شرایط فوق الذکر را برآورده نسازد،با قطع بودجه اجرایی آن مواجه می شود.
نکته مهم این است که در این طرح آشکارا اسمی از برجام یا ایران برده نشده است،نکته دوم اینکه ذیل قانونی دو حزبی و بسیار پرطرفدار در ایالات متحده آورده شده است و نکته سوم اینکه احتمال تصویب چنین طرحی به علاوه بخش ۳۱۰ آن با جرح و تعدیلاتی در کنگره بسیار بالاست و سرانجام بدلیل دو حزبی بودن اش رییس جمهور نیز ریسک وتوی آن را به جان نمی خرد.
حتی اگر تصور کنیم در خوش بینانه ترین حالت کل متمم ۳۱۰ از قانون برداشته و حذف شود و یا توسط رییس جمهور وتو شود،ملاحظات برآمده از اضافه شدن چنین متممی به این قانون بر سر جای خود باقی می ماند؛یعنی جو بدبینی در کاپیتول هیل در مورد احیای صرف برجام و در ازای آن لغو تحریم ها در ازای تعلیق برنامه هسته ای ایران آن هم تا سال ۲۰۲۵.پس چاره کار چیست؟
احتیاط بیشتر دولت در مذاکرات وین در نگهداشتن بخشی از تحریم ها بخصوص در حوزه تروریسم،موشکی و حقوق بشر و سخت گیری شدید در حوزه راستی آزمایی و انتظارات در این حوزه فراتر از توافقی که در سال ۲۰۱۵ امضا شد.شاید بخاطر همین احتیاط ها و سخت گیری هاست که امروز طرف های اروپایی و آمریکایی خواستار تمدید توافق ایران و آژانس پس از ۲۱ می شده اند.
بنابراین بخش ۳۱۰ قانون رقابت استراتژیک با چین حداقل برای مخالفان برجام در کاپیتول هیل نقش بازدارنده دارد تا ترمز دولت بایدن در اعطای امتیازات بیشتر به ایران بکشد و در صورت تصویب نهایی آن حداکثر نقش تخریبی و ممانعت کننده در مسیر احیای برجام ایفا خواهد کرد.
