در جامعههای رو به توسعهای مانند ایران، چالشهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بسیاری پیش روی شهروندان قرار دارد.
به گزارش همدلیزنجان؛ در این مسیر، نقش افراد بهعنوان فعالان اجتماعی و شهروندان حقیقی اغلب نادیده گرفته میشود. جایگاه تأثیرگذار محمدامیر جودی، شهروند زنجانی که اخیراً چشم از جهان فروبست، نمونهای روشن از این واقعیت است. فردی که از یک شهرنشین عادی فراتر رفت و با ایفای مسئولیت اجتماعی خود، نقشی بیبدیل در توسعه اجتماعی شهر زنجان ایفا کرد.
حقوق شهروندی بهعنوان یکی از مؤلفههای بنیادین توسعه اجتماعی، فراتر از تأمین حقوق اولیه مانند آزادی بیان، آموزش و عدالت اجتماعی است. این حقوق شامل توانایی مشارکت شهروندان در روندهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه نیز میشود. محمدامیر جودی نمونهای از شهروندانی بود که با درک عمیق از مسئولیت اجتماعی خود، فراتر از حیطه فردی عمل کرد. او به همراه دیگر فعالان محلی، در بحران کرونا نهتنها به رفع نیازهای فوری جامعه کمک کرد، بلکه الگویی برای مطالبهگری مدنی ارائه داد.
اما این تلاشها در جوامعی مانند زنجان، جایی که سیستمهای حکمرانی گاهی در برابر صدای شهروندان عادی مقاومت میکنند، بهسادگی به رسمیت شناخته نمیشود. در حقیقت، هزینههای اجتماعی و روانی مطالبهگری برای شهروندانی چون محمدامیر جودی، اغلب بسیار سنگین است.
نقش شهروندان در توسعه شهر؛ فراتر از شهرنشینی
توسعه شهری صرفاً به معنای احداث زیرساختها یا افزایش بودجههای کلان نیست. توسعه واقعی، فرآیندی مبتنی بر حضور و مشارکت فعال شهروندان است. این مشارکت میتواند در قالبهایی مانند فعالیتهای داوطلبانه، ارائه ایدههای خلاقانه برای حل مسائل شهری و مهمتر از همه، مطالبهگری از نهادهای مسئول تحقق یابد.
محمدامیر جودی در این مسیر نشان داد که چگونه یک شهروند عادی میتواند با روحیه مسئولیتپذیری، تأثیری ماندگار در جامعه خود بگذارد. او نهتنها در زمان بحران کرونا بلکه در ابعاد دیگری از زندگی شهری نیز فعال بود؛ از پیگیری مسائل محیطزیستی تا حمایت از اقشار آسیبپذیر. اینگونه افراد، ستونهای پنهان توسعه شهری هستند که متأسفانه در سایه مانده و جایگاهشان در گفتمان عمومی کمرنگ میشود.
نادیدهگرفتن شهروندان حقیقی؛ تهدیدی برای توسعه پایدار
یکی از چالشهای اساسی در جوامع در حال توسعه، بزرگنمایی نقش نخبگان سیاسی و اقتصادی در کنار بیتوجهی به شهروندان عادی است که عملاً در صف اول فعالیتهای اجتماعی حضور دارند. این روند نهتنها باعث کاهش انگیزه مشارکت شهروندان میشود، بلکه ساختار توسعه را نیز شکننده میکند.
شهروندانی مانند محمدامیر جودی، با تحمل دشواریها و محدودیتها، نشان دادهاند که چگونه میتوان بدون داشتن جایگاه رسمی یا قدرت اقتصادی، تأثیری عمیق و پایدار داشت. اما اگر سیستمهای اجتماعی و رسانهها چنین افرادی را به رسمیت نشناسند و الگوی آنها را ترویج ندهند، انگیزه برای مسئولیتپذیری و مطالبهگری کاهش خواهد یافت.
مطالبهگری؛ هزینهای که باید پرداخت شود
در جامعهای که فعالیت مدنی و مطالبهگری هنوز جایگاه رسمی و حقوقی مشخصی ندارد، بسیاری از شهروندان حقیقی که در مسیر عدالتخواهی و کمک به توسعه شهر قدم برمیدارند، با هزینههای سنگینی مواجه میشوند. محمدامیر جودی نیز از این قاعده مستثنی نبود. تلاشهای او در بحران کرونا، حمایت از افراد آسیبپذیر و انتقادهای سازندهاش از سیستمهای ناکارآمد، همراه با دشواریها و چالشهای فراوان بود.
در شرایطی که رسانههای مستقل نیز برای بقا در فضای بسته و پرهزینه تقلا میکنند، شهروندان مطالبهگر بیشتر از همیشه به حمایتهای ساختاری و اجتماعی نیاز دارند. فقدان حمایت، تنها به معنای از دسترفتن یک فرد یا صدا نیست، بلکه زنگ خطری برای توقف جریان رشد اجتماعی و فرهنگی است.
نیاز به جودیهای بیشتر برای زنجان و فراتر از آن
امروز، زنجان بیش از هر زمان دیگری به شهروندانی مانند محمدامیر جودی نیاز دارد. شهروندانی که از مرزهای فردی عبور کرده و با روحیهای مسئولانه، برای بهبود جامعه خود گام برمیدارند. جامعهای که به نقش شهروندان آگاه بها نمیدهد، از بسیاری فرصتهای توسعه محروم خواهد ماند.
برای حرکت در مسیر رشد و بالندگی، ضروری است که جایگاه این شهروندان در گفتمان عمومی و سیاستگذاریهای محلی تقویت شود. رسانهها میتوانند با بازتاب دستاوردها و الگوهای این افراد، فضایی برای گفتگو و الهامبخشی ایجاد کنند. در کنار آن، نهادهای حکومتی و شهری باید از طریق حمایتهای مادی و معنوی، بستری فراهم کنند که هزینه مشارکت اجتماعی کاهش یابد و شهروندان با انگیزه و انرژی بیشتری در فعالیتهای جمعی مشارکت کنند.
درگذشت محمدامیر جودی فرصتی است تا بار دیگر به نقش و جایگاه شهروندان در توسعه اجتماعی شهرها بیندیشیم. زنجان و تمام شهرهای ایران برای حرکت در مسیر پیشرفت به افرادی مانند او نیازمندند؛ شهروندانی که نهتنها درگیر روزمرگی نیستند، بلکه چشماندازی بزرگتر برای جامعه خود دارند.
افراد تا زنده هستند باید قدر دانست. افرادی از خبرنگاران بودندکه جودی را علیه منافع خود میدیدند و علیه جودی و امثال جودی پرونده سازی و شکایت کردند تا جلوی مطالبات به حق مردم را بگیرند.
اقای وحید امیری و دوستانشون در خیریه سعدی کارهای بزرگی برای شهر و مردم شهر انجام دادند. که هیچ مسئول نا مسئولی نتوانسته و یا نخواسته انجام دهد.باید از این افراد تا زنده هستند در حد و شان انها کمال قدردانی را کرد. هر چند این افراد هرگز برای دیده شدن یا قدردانی کاری انجام نداده اند.