سفر اخیر سفیران کشورهای مالزی، بنگلادش و بلاروس به استان زنجان با هدف توسعه همکاری‌های تجاری و دانشگاهی، توجه بسیاری از تحلیل‌گران اقتصادی و سیاسی را به خود جلب کرده است.
به گزارش همدلی زنجان؛ این سه کشور که تا کنون در میان شرکای تجاری اصلی استان زنجان جایگاه قابل‌توجهی نداشته‌اند، به چه دلیل برای این دیدار انتخاب شده‌اند؟ چه راهبردها و برنامه‌های عملیاتی برای توسعه همکاری‌های تجاری و دانشگاهی بین آن‌ها و استان زنجان مطرح است؟ این دیدارها چه تاثیری بر رفع مشکلات صادراتی زنجان، به‌ویژه تمرکز آن بر صادرات شمش روی، خواهد داشت؟
وضعیت کنونی تجارت خارجی زنجان
استان زنجان به عنوان یکی از قطب‌های مهم صنعتی و معدنی ایران، به‌ویژه در زمینه تولید شمش روی شناخته می‌شود. با این حال، ساختار تجاری استان با چالش‌های جدی مواجه است. بخش عمده صادرات زنجان به کشورهای خارجی، به‌ویژه ترکیه، مربوط به شمش روی و محصولات معدنی است. تمرکز بیش از حد بر یک کالای صادراتی و وابستگی به یک بازار خارجی، مشکلاتی را برای اقتصاد استان به همراه داشته است. نوسانات قیمت فلزات در بازارهای جهانی و تغییرات سیاست‌های تجاری کشورهای واردکننده، به‌ویژه ترکیه، ریسک‌های قابل توجهی برای صادرات استان ایجاد کرده است.
در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای تنوع‌بخشی به شرکای تجاری و محصولات صادراتی استان زنجان صورت گرفته است. به‌عنوان مثال، روابط تجاری با روسیه به‌تدریج در حال گسترش است. با این حال، نیاز به تنوع‌بخشی بیشتر به بازارها و محصولات صادراتی همچنان محسوس است. در این زمینه، سفر سفیران مالزی، بنگلادش و بلاروس به زنجان می‌تواند فرصتی برای ایجاد روابط تجاری جدید و کاهش وابستگی به بازارهای محدود باشد.
مالزی، بنگلادش و بلاروس: چرا این کشورها؟
در نگاه اول، انتخاب این سه کشور به‌عنوان شرکای تجاری و دانشگاهی استان زنجان ممکن است به دلیل جایگاه کم‌رنگ آن‌ها در تجارت خارجی زنجان تعجب‌برانگیز باشد. با این حال، نگاهی دقیق‌تر به روابط تجاری ایران با این کشورها و تحلیل پتانسیل‌های موجود، نشان می‌دهد که انتخاب این کشورها می‌تواند به‌طور بالقوه فرصت‌های جدیدی برای استان زنجان فراهم کند.
مالزی
مالزی یکی از بازارهای پویا و در حال رشد در جنوب شرق آسیا است که ایران روابط تجاری قابل‌توجهی با آن دارد. حجم تجارت سالانه ایران و مالزی حدود ۶۰۰ میلیون دلار است که بیشتر شامل محصولات پتروشیمی، نفت، و محصولات کشاورزی از ایران به مالزی و واردات کالاهای صنعتی و فناوری از مالزی به ایران است.
با این حال، سهم زنجان در این روابط تجاری به دلیل تمرکز بر صادرات شمش روی، بسیار ناچیز است. مالزی به‌عنوان یکی از کشورهای پیشرفته در حوزه فناوری‌های صنعتی و کشاورزی، می‌تواند بازاری جدید برای محصولات صنعتی زنجان فراهم کند. همچنین، همکاری‌های فناوری و دانشگاهی با مالزی می‌تواند به ارتقای فناوری‌های تولید و بهبود کیفیت صنایع استان کمک کند.
بنگلادش:
بنگلادش با رشد اقتصادی سریع، یکی از بازارهای مهم در جنوب آسیا به‌شمار می‌رود. حجم تجارت ایران و بنگلادش حدود ۱۵۰ میلیون دلار است و عمده صادرات ایران به این کشور شامل کودهای شیمیایی و محصولات پتروشیمی است. واردات ایران از بنگلادش نیز عمدتاً پارچه و محصولات نساجی است.
سهم زنجان در تجارت با بنگلادش بسیار کم است، اما این کشور به دلیل نیاز به مواد اولیه صنعتی، می‌تواند بازاری مناسب برای محصولات معدنی زنجان، به‌ویژه شمش روی باشد. همچنین، توسعه روابط تجاری با بنگلادش می‌تواند به کاهش وابستگی زنجان به بازار ترکیه کمک کند و فرصت‌هایی برای تنوع‌بخشی به صادرات استان فراهم آورد.
بلاروس:
حجم تجارت سالانه ایران و بلاروس حدود ۷۰ میلیون دلار است که بیشتر شامل صادرات مواد پتروشیمی و محصولات کشاورزی از ایران و واردات ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی از بلاروس است. بلاروس به‌عنوان یکی از کشورهای صنعتی اروپای شرقی، می‌تواند شریک مناسبی برای زنجان در حوزه‌های فناوری و صنایع معدنی باشد.
سهم زنجان در تجارت با بلاروس نیز محدود است، اما این کشور به‌دنبال گسترش روابط تجاری با ایران و به‌ویژه با استان‌های صنعتی مانند زنجان است. بلاروس می‌تواند با انتقال فناوری‌های صنعتی به زنجان، به بهبود فرآیندهای تولید و افزایش کارآیی صنایع استان کمک کند.
چالش‌های صادراتی زنجان و نقش این کشورها
یکی از مهم‌ترین چالش‌های صادراتی زنجان، تمرکز بیش از حد بر صادرات شمش روی است. این تمرکز باعث شده تا استان زنجان به شدت به نوسانات قیمت فلزات در بازار جهانی وابسته باشد. همچنین، بخش عمده صادرات زنجان به ترکیه انجام می‌شود که وابستگی به یک شریک تجاری خاص را ایجاد کرده است.
دیدارهای اخیر با سفیران مالزی، بنگلادش و بلاروس می‌تواند فرصتی برای کاهش این وابستگی و تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی زنجان باشد. با توسعه همکاری‌های تجاری با این کشورها، زنجان می‌تواند بازارهای جدیدی برای محصولات خود پیدا کند و از این طریق ریسک‌های تجاری خود را کاهش دهد. این همکاری‌ها می‌تواند نه تنها در حوزه صادرات شمش روی، بلکه در سایر بخش‌های صنعتی نیز گسترش یابد.
همکاری‌های دانشگاهی: راهی به سوی توسعه فناوری
علاوه بر همکاری‌های تجاری، توسعه همکاری‌های دانشگاهی بین زنجان و این کشورها نیز مطرح شده است. دانشگاه‌های مالزی و بلاروس در حوزه‌های مختلف فناوری و مهندسی پیشرو هستند و می‌توانند نقش مهمی در انتقال فناوری به استان زنجان ایفا کنند. این همکاری‌ها می‌تواند به بهبود فرآیندهای تولید در بخش‌های مختلف صنعتی و معدنی زنجان کمک کند و سطح دانش و تخصص نیروی کار محلی را افزایش دهد.
همچنین، توسعه همکاری‌های تحقیقاتی مشترک در زمینه‌های مختلف مانند فناوری‌های پیشرفته، انرژی‌های تجدیدپذیر و صنایع معدنی می‌تواند به رشد پایدار اقتصاد زنجان کمک کند و این استان را به یکی از قطب‌های صنعتی و دانشگاهی مهم کشور تبدیل کند.
چشم‌انداز همکاری‌های جدید
در نهایت، سفر سفیران کشورهای مالزی، بنگلادش و بلاروس به استان زنجان می‌تواند فرصتی برای تنوع‌بخشی به اقتصاد و کاهش وابستگی به بازارهای محدود کنونی باشد. با این حال، موفقیت این همکاری‌ها به اجرای راهبردهای مشخص و توسعه برنامه‌های عملیاتی وابسته است. مقامات استان زنجان باید با دقت و برنامه‌ریزی جامع، به دنبال ایجاد فرصت‌های جدید صادراتی و همکاری‌های فناوری با این کشورها باشند تا اقتصاد استان را به سمت رشد پایدار و تنوع سوق دهند.
این همکاری‌ها نه تنها می‌توانند به بهبود وضعیت تجاری استان کمک کنند، بلکه می‌توانند پایه‌گذار روابط عمیق‌تر در زمینه‌های علمی و دانشگاهی شوند و زنجان را به یک قطب تجاری و صنعتی بین‌المللی تبدیل کنند.
