زمانی که کارخانه ارج در ایران تاسیس شد هنوز سامسونگ دست به کار نشده بود…کارخانه ارج که سازنده لوازم خانگی در ایران بود در سال ۱۹۳۷ یعنی ۱ سال زودتر از کارخانه سامسونگ در کره تاسیس شد…
الان سامسونگ دنیا رو گرفته و کارخانه ارج بعد از مصاره و دولتی شدن در سال ۵۸ نهایتا در سال ۱۳۹۵ ورشکسته و تعطیل شد! کارخانه ارج در آغاز کارهای آهنگری، ریختهگری و جوشکاری انجام میداد و همچنین صندلیهای تاشو نیز تولید میکرد . در دهه ۱۳۵۰ فعالیتش گسترش یافت و به تولید لوازم خانگی رو آورد و حتی محصولاتش را صادر نیز میکرد…
و اما شرکت سامسونگ در شهر تائگو در کره جنوبی کار خود را با فروش غذا و سبزى آغاز کرد و در ابتدا به صادرات ماهی خشک و آرد به چین میپرداخت!
این روزها که بسیاری از ما به عنوان کاربران شبکههای اجتماعی و فضای مجازی، به جوکسازی و تحقیر تولیدات صنعتی ساخت ایران مشغول هستیم، بد نیست که بدانیم روزگاری دارای برند شناختهای در تولید صنایع خانگی در کل قاره آسیا و خاورمیانه بودیم. کارخانهای به نام «ارج» که در سال ۱۳۱۶ توسط خلیل ارجمند استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران تاسیس شد، به مدد پشتکار فوقالعاده او و بهرهگیری از علوم و فنون روز و نیز شناخت نیازها و بازارهای داخلی و منطقهای به پیشرفت و شهرت باور نکردنی در تولید یخچال، بخاری، ماشین لباسشویی و کولر رسید.
کارخانه ارج در سال ۱۳۵۲ در بورس پذیرفته شد. ظرفیت بهرهبرداری آن در اواخر اردیبهشت ۱۳۵۴ به ۴۵۴ هزار و ۱۰۰ دستگاه از انواع لوازم خانگی رسید. این شرکت بالغ بر ۲۳۰۰ پرسنل داشت و به گفته فعالان اقتصادی، این کارخانه یکی از مدرنترین و علمیترین بنگاههای تولیدی وقت ایران بود. در سالهای بعد از انقلاب، این صنعت بزرگ خصوصی، در کنترل دولت قرار گرفت و با گرفتار آمدن در چرخهای از نابسامانیهای مدیریتی، فساد و ناکارآمدی، نهایتا، این کارخانه ۸۰ ساله، در خرداد ماه ۱۳۹۵ رسما تعطیل شد.
لوگو یا نشان این برندعلاوه بر اینکه از اول نام خانوادگی ارجمند گرفته شده بود نشان دهنده سه حرف ابتدایی در کلمات آهنگری، ریختهگری و جوشکاری است.شاید به این دلیل که در آغاز تاسیس شرکت، فعالیتهایی در این زمینه انجام می داد.خلیل ارجمند در سال ۱۳۱۶، کارگاه ارج را نزدیک میدان دروازه قزوین در تهران تأسیس نمود. به تدریج آن را به سه تا شش مغازه وسعت داد. پس از مدتی اندک، محل فعالیت خود را به خیابان شوش (در جنوب شرقی تهران) انتقال داد.کارخانه ارج در دهه چهل به کیلومتر ۵ جاده مخصوص کرج، انتقال وفعالیت شرکت گسترش یافت و به تولید حرفه ای انواع لوازم خانگی از جمله یخچال، بخاری، ماشین لباسشویی و کولر نیز روی آورد.
در سالهای اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، کارخانه ارج به تولید سیم دینام و لاستیک مبادرت ورزید که مورد نیاز عمومی بود اما انجام آن بسیار مشکل مینمود. ماشینهای جوشکاری، توربین آبی برای آسیاب و دستگاه مولد برقدهی نیز از دیگر تولیدات آن بود. با اشغال کشور (شهریور ۱۳۲۰) راههای تجاری محدود شد. همین مسئله، باعث گسترش فعالیت ارج گردید و تقاضا برای خدمات و تولیدات وی به شدت افزایش یافت.بزرگترین شاهکار صنعتی ارجمند، ساخت مجموعه تلمبههای الکتریک بود که ۱۰۰% در کارخانه وی تولید میشد. لاستیک اتومبیل از دیگر وسایلی بود که وی دو سال بر روی آن کار کرد، اما عمرش، مهلت بهرهبرداری از آن را نداد.
خاطره عالیخانی از هدیه یخچال ارج به مقام شوروی
این شرکت در دهه ۵۰-۱۳۴۰ نه تنها بازارهای داخلی را پوشش میداد بلکه بیشتر کشورهای عربی، حتی با وجود کالاهای آمریکایی، ترجیح میدادند که محصولات کارخانه ارج ایران را خریداری کنند که هم از نظر قیمت و کیفیت مناسب بود و هم با آب و هوا و الگوی مصرف آنها سازگارتر بود.علیتقی عالیخانی وزیر اقتصاد ایران در سالهای (۱۳۴۸-۱۳۴۱) در کتاب خاطراتش می گوید: «در آخرین سفری که به شوروی داشتم به آقای «اوویکو» که قائم مقام نخست وزیر وقت شوروی بود یک یخچال ایرانی ارج هدیه دادم. فوقالعاده خوشحال شد و به من تأکید کرد که راننده خودش میآید و یخچال را میبرد و حتی گفت مبادا یخچال را به دفترش بفرستم»!
خلیل ارجمند در۳۰ مهر ۱۳۲۳ و در سن ۳۴ سالگی با سقوط در چاه ۳۶ متری محوطه کارخانه، در گذشت. در مراسم خاکسپاری او مهندس بازرگان گفت:«خلیل ارجمند مرد عمل و آیینه اخلاق بود. وی در عمر ۳۵ ساله خود به اندازه ۳۵۰ سال عمر، کار کرد و خدمت به خلق خدا نمود.»