اختلال در خوراک و غذا خوردن می‌تواند باعث شود فرد دائماً با غذایش مشکل داشته باشد و رابطه خوبی برقرار نکند. این اختلالات گاه بسیار پیچیده هستند و می‌توانند بر سلامت روانی، اجتماعی و فیزیکی فرد تأثیر بگذارند. شایع‌ترین اختلالات تغذیه شامل آنورکسیا، بینج ایتینگ (binge eating یا پرخوری هیجانی) و بولیمیا نروزا (bulimia nervosa یا پرخوری عصبی همراه با عذاب وجدان) هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که تنها در بریتانیا حدود ۷۲۵ هزار نفر به اختلال خوردن دچار هستند.
انواع اختلال خوردن
در این جا چند مورد از معروف‌ترین و شایع‌ترین اختلالات تغذیه را معرفی می‌کنیم. مهم‌ترین مسئله این است که این مشکلات را واقعاً به‌صورت یک بیماری پذیرفته شود و صرفاً به‌عنوان یک رفتار سطحی اشتباه یا پرخوری به‌حساب نیاید.
کم اشتهایی عصبی یا آنورکسیا نروزا (Anorexia nervosa)
آنورکسیا احتمالاً شایع‌ترین و شناخته شده ترین اختلال تغذیه است. کسی که به این اختلال دچار است دائماً از اینکه دچار افزایش وزن شود ترس دارد و در نتیجه غذایش را محدود کرده و شکلی ناسالم و خطرناک از عادت تغذیه‌ایجاد می‌شود.
معمولاً کسانی که مشکل آنارکسیا دارند خودشان را چاق می‌بینند، در صورتی که شاید اصلاً چنین نباشد. این اختلال همراه با مشکلات و اختلالات روحی و روانی مثل عزت نفس پایین و ناتوانی در مدیریت احساسات و هیجانات منفی. این مسائل باعث می‌شود که بیمار به‌شدت تمایل پیدا کند حجم غذایش را کاهش داده و فعالیت و ورزشش را بیشتر کند تا به شکل و فرم بدن دلخواهش برسد.
مشکل آنارکسیا بیشتر در میان زنان شایع است هر چند که در سال‌های اخیر در مردان هم شیوع پیدا کرده است. به نظر می‌رسد که این مشکل ابتدا در سنین بلوغ و نوجوانی شکل می‌گیرد. کسانی که به اختلال آنارکسیا دچار هستند به این نتیجه می‌رسند که احتمالاً اگر به وزن دلخواه یا ایده آلشان برسند، خوشحال و راضی خواهند بود در حالی که معمولاً در عمل چنین اتفاقی نمی‌افتد. در بسیاری از موارد مشکل این است که اختلال تغذیه یک ساز و کار روانی برای مقابله با مشکلات دیگر می‌شود و در نتیجه خلاص شدن از آن بسیار دشوار می‌شود.
با این حال همیشه مراجعه به پزشک و متخصص در این مورد مفید است و کمک زیادی به بهبود وضعیت می‌کند. هم از نظر تغذیه و هم از نظر روحی و روانی که عامل ایجاد این مشکل است.
پرخوری هیجانی یا بینج ایتینگ (Binge eating)
بینج ایتینگ نوعی از پرخوری افراطی و هیجانی است. کسی که دچار این اختلال است بی‌اختیار مقدار زیادی غذا می‌خورد طوری که احساس می‌کند نمی‌تواند جلوی این کار را بگیرد. تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از کسانی که دچار مشکل بینج ایتینگ هستند، از غذا خوردن به‌عنوان یک ساز و کار برای تخلیه هیجانات یا استفاده می‌کنند.
بینج ایتینگ معمولاً در شرایطی که فرد تنها است اتفاق می‌افتد. این وضعیت ممکن است چند ساعت طول بکشد یا حتی ممکن است فرد تمام روز با بینج ایتینگ درگیر باشد و توان کافی برای توقف آن را نداشته باشد.
معمولاً بیمار به خاطر نداشتن کنترل روی رفتارش به‌شدت احساس بدی پیدا می‌کند. علت صحبت نکردن از این مشکل هم دقیقاً همین است. بیمار در بیشتر موارد از اینکه بخواهد از این رفتار خود با بقیه صحبت کند خجالت می‌کشد یا احساس گناه می‌کند.
بینج ایتینگ عوارض جانبی فیزیکی و روحی مختلفی دارد که رایج‌ترین آن افسردگی و اضطراب است. عوارض جانبی این اختلال به‌مرور بدتر می‌شوند و دقیقاً به همین دلیل است که مراجعه به متخصص و گرفتن کمک و حمایت اهمیت زیادی دارد. بارزترین عارضه جانبی فیزیکی بینج ایتینگ افزایش وزن است که می‌تواند مشکلاتی از این دست به همراه داشته باشد:
- دیابت نوع ۲
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- بیماری‌های قلبی
- آرتروز
- مشکلات کلیه و کبد
پرخوری عصبی یا بولیمیا نروزا (Bulimia nervosa)
بولیمیا نروزا هم مشکلی مشابه بینج ایتینگ است ولی با یک تفاوت اساسی. تفاوت اصلی این دو بیماری در این است که بیمار مبتلا به اختلال بولیمیا نروزا دست به روش‌های آسیب زا می‌زند تا پرخوری‌اش را جبران کند و از عذاب وجدانی که دارد رها شود. مثلاً ممکن است به‌شدت ورزش کند، مسهل بخورد یا سعی کند غذایش را بالا بیاورد. بولیمیا نروزا هم مثل مشکلات و اختلالات دیگر تغذیه به علت عزت نفس پایین و افسردگی به وجود می‌آید.
بیشتر افرادی که از اختلالات تغذیه رنج می‌برند معمولاً این رفتارها را به‌عنوان ساز و کاری برای مواجهه با مشکلات و احساساتشان انجام می‌دهند. داشتن ترس از غذا خوردن، مصرف کالری و افزایش وزن در این افراد طبیعی است. در واقع همین ترس از چاق شدن است که باعث می‌شود فرد مبتلا به بولیمیا نروزا دست به روش‌های شدید برای جبران پرخوری‌اش بزند.
در بسیاری از موارد فرد از مسهل استفاده می‌کند. این رفتار به‌شدت اعتیاد آور است و خیلی سریع به یک عادت تبدیل می‌شود. ممکن است بیمار حتی بدون اینکه پرخوری کرده باشد، مسهل بخورد که عوارض زیادی دارد.
در نتیجه بولیمیا نروزا همان بینج ایتینگ است که بیمار رفتاری متفاوت برای مقابله با آن در پیش می‌گیرد. بیمار مبتلا به بولیمیا نروزا بعد از دوره‌های بینج ایتینگ، سعی می‌کند قوانین سفت و سخت برای خود وضع کند و به‌شدت غذایش را محدود کند. ولی متأسفانه هر چه میزان محرومیت غذایی در این دوره بیشتر باشد، احتمال بینج ایتینگ پس از آن هم بیشتر می‌شود. چرا که بدن در پاسخ به یک دوره که کالری و مواد غذایی کمی دریافت کرده است، میل شدید به غذا پیدا می‌کند. معمولاً این میل و نیاز شدید به غذا باعث می‌شود بیمار مبتلا به بولیمیا به سمت غذاهای ممنوعه خودش برود. این رفتار می‌تواند باعث ایجاد رفتار افراط و تفریطی در بیمار شود که دائماً یا در حال محدودیت و محرومیت غذایی است یا در حال پرخوری.
علائم بولیمیا متفاوت هستند که بعضی از آن‌ها نمایان‌تر هستند مثل درد و کم آبی شدید بدن. برخی دیگر از علائم هم هستند که خطرناک‌تر هستند و در صورتی که بیماری درمان نشود می‌توانند آسیب‌های زیادی ایجاد کنند:
- مشکلات گوارشی مزمن
- یبوست مزمن
- نارسایی کلیه
- سوراخ شدن معده
- مشکلات بارداری
