این رانت است
✍️ محمد فاضلی
من چند روز پیش پیامکی دریافت کردم با این مضمون «سفری خاطره‌انگیز و به یاد ماندنی در کشورهای مالزی، روسیه و فرانسه برای دانشگاهیان در تابستان همراه با وام بانکی.» و از همان شماره دوباره پیامکی آمد درباره «سفر علمی، فرهنگی و تفریحی مالزی، روسیه و فرانسه ویژه اساتید و کارکنان دانشگاه‌های کشور و خانواده‌شان همراه با وام بانکی.» جالب است نه؟ کشوری تحت تحریم با مشکلات ارزی، بانک‌های دارای مشکلات متعدد و صنایع مشکل‌دار در تأمین نقدینگی؛ که بانک‌هایش برای سفر به کشورهای خارجی به دانشگاهیان وام می‌دهند.
تورهای مالزی را بررسی کردم و دیدم هفت شب سفر به مالزی با هزینه دو میلیون و سیصد هزار تومان تبلیغ شده است. قواعد ارائه ارز مسافرتی را هم بررسی کردم. هزار یورو یا معادل آن ارزهای دیگر به مسافران مالزی داده می‌شود. ارز مسافرتی به قیمت هر دلار ۴۲۰۰ تومان و هر یورو ۵۴۰۰ تومان به متقاضیان ارائه می‌شود. قیمت روز هر یورو ۸۳۰۰ تومان در بازار آزاد است.
خوب دقت کنید. مسافر ۱۰۰۰ یورو دریافت می‌کند که در بازار آزاد هشت میلیون و سیصد هزار تومان است. او پنج میلیون و چهارصد هزار تومان بابت خرید ۱۰۰۰ یورو می‌پردازد و دو میلیون و سیصد هزار تومان نیز بابت هزینه تور مالزی می‌پردازد. هزینه خرید ارز و تور معادل ۷۷۰۰۰۰۰ می‌شود و ششصد هزار تومان از ارزش بازاری مقدار ارز داده‌شده به مسافر کمتر است.
مسأله ساده است. یورو به قیمت ۵۴۰۰ تومان و تحویل ۱۰۰۰ یورو به این قیمت به مسافران، مساوی با تولید دو میلیون و نهصد هزار تومان رانت برای مسافر است. این بدان معناست که مسافر ششصد هزار تومان نیز پول تو جیبی سفر – بیش از هزینه تور – از دولت و از منابع ملی دریافت می‌کند. این بدان معناست که به ازای هر مسافر یارانه‌ای معادل دو میلیون و نهصد هزار تومان به کسب‌وکارهایی پرداخت می‌شود که کارشان خارج کردن مسافر و ارز از ایران است.
دادن وام به دانشگاهیان برای سفر به روسیه، مالزی و فرانسه در این اوضاع بانک‌ها و وضعیت تأمین مالی صنایع، در چارچوب چنین رانتی قابل فهم است.
