با شرایط فعلی نقدینگی هدایت‌شونده نیست
✍️ دکتر سیدعلی مدنی‌زاده
اصطلاح هدایت نقدینگی، از آن اصطلاحاتی است که مصداق بارز یکی از بدفهمی‌های سیاستگذار در زمینه نقدینگی است. نقدینگی مانند آبی است که جاری می‌شود و شرایط اقتصادی حکم می‌کند که این آب به کدام سمت برود. شما نمی‌توانید روی انباره آن کنترل داشته باشید. اگر شرایط اقتصادی به گونه‌ای باشد که بازار ارز جذاب باشد و سود در خرید دلار و سکه باشد، جریان نقدینگی جذب بازار سکه و ارز می‌شود. اگر اقتصاد به گونه‌ای باشد که مسکن در حال رشد باشد، نقدینگی خودش به این سمت می‌رود. وقتی فضای کسب‌وکار و قواعد آن و سیاست‌های دولت به گونه‌ای است که سودآوری بالایی ندارد، جریان نقدینگی چرا باید به سمت تولید برود؟
وقتی اقتصادی رانتی باشد و حتی بانک‌ها هم تسهیلاتشان را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به سهامداران خود می‌دهند، انتظار نمی‌رود نقدینگی صرف تولید شود. متاسفانه در اقتصاد ایران، بسیاری از فعالیت‌های غیر‌مولد توجیه‌پذیرتر از تولید هستند. در نتیجه، نقدینگی به آن سمت می‌رود. در این شرایط دولت هر چقدر تلاش کند که نقدینگی را «هدایت کند»، نمی‌شود.
نقدینگی هدایت‌شونده نیست، حتی با زور قانون و مصوبه. مردم بیشینه‌یابی می‌کنند که کدام بازار سود بیشتری دارد و انگیزه‌های اقتصادی آنها جریان نقدینگی جدید را هدایت می‌کند.
وقتی شرایط تولید خوب نیست مردم انگیزه‌ای برای حضور در تولید ندارند. این چیزی نیست که دولت بتواند آن را هدایت کند. در طرح بنگاه‌های زودبازده گفتند نقدینگی را به سمت اشتغال و بنگاه‌های زودبازده ببرند. اما نتیجه چه شد؟ بسیاری از افراد وقتی تسهیلات گرفتند دیدند اگر با این پول زمین و خانه بخرند، سود بیشتری می‌برند تا اینکه بنگاه اقتصادی تاسیس کنند.
