مذاکرات برای بازگشت مجدد ایالات متحده و ایران به برجام سخت تر از آن چیزی است که تصور می شود؛حتی سخت تر از سال٢٠١۵.برای این ادعا دلایلی دارم: اول اینکه خروج امریکا از برنامه جامع اقدام مشترک در می ٢٠١٨به شدت به اعتماد طرفین بخصوص ایران اسیب زده است.
دوم اینکه ظرف سه سال گذشته رژیم بی سابقه تحریمی علیه ایران اعمال شده است و این مساله کار را برای دولت بایدن دشوار کرده است؛دولت بایدن در گام اول باید گره های کور این تحریم ها را از یکدیگر باز کند؛ صنعت نفت ایران در دوره ترامپ بدلایل مختلف از جمله هسته ای،تروریسم و..
بارها تحت تحریم قرار گرفته است؛ سیستم بانکی نیز تقریبا از همین وضعیت برخوردار است.سوم ایران اگرچه به تازگی اعلام کرده است که خود را برای غنی سازی۶٠% اماده می کند ولی با شروع این روند در گام سوم از یک پروسه چهار مرحله ای قرار گرفته است؛اختلافات داخلی در ایران در استانه انتخابات که در عمل منجر به تصویب طرح مجلس و قانون لغو تحریم ها شد که تکالیفی را متوجه دولت کرده است.
از جمله غنی سازی اورانیوم ٢٠% در حد١٢٠کیلوگرم در یکسال و قطع همکاری با آژانس که موعد آن ٢١می فرا می رسد.چهارم نقش مخرب اسراییل؛نتانیاهو به خوبی از گذشته درس اموخته است و می داند که استراتژی سال٢٠١۵مبنی بر دامن زدن به اتش اختلافات داخلی در واشنگتن از طریق سخنرانی در کنگره و پروپاگاندا جواب نمی دهد؛ پس این بار و برای ایجاد اختلال در فرایند مذاکرات خود تهران را بطور مستقیم در ١١اوریل مورد هدف قرار داد. این بار اسراییل در حال ایفای این نقش معماگونه در سیاست خارجی بایدن است.
پنجم بایدن خواهان یک استراتژی گام به گام برای حل مشکل کلان خود با ایران نیست بلکه استراتژی همزمان اما چند مرحله ای را در پیش گرفته است و همین مساله باعث می شود تحفظ بیشتری در لغو کلیه تحریم ها به خرج دهد.
مذاکرات احیای برجام از اوایل اوریل در وین برگزار شد و اختلافات و شکاف های سیاسی آنچنان بود که مذاکرات در ١۶اوریل به نقطه بن بن بست نزدیک شده بود ولی به یکباره اخبار امیدوارکننده ای از سوی ایران و کشورهای اروپایی به جهان مخابره شد.پرسش مهم این است که واقعا در وین چه می گذرد؟
ایا ایران از همه شروط خود از جمله لغو کلیه تحریم ها،راستی ازمایی عقب نشینی کرده یا واشنگتن در حال واگذاری امتیازات متعدد به تهران است انچنان که منابع اسراییلی ادعا کرده اند؛به نظر می رسد هر دو گزاره ناصحیح است.ایران و امریکا هر کدام با انگیزه های متفاوتی پا به وین گذاشته اند؛ یکی برای رفع تحریم های فلج کننده و دیگری جامه عمل پوشاندن به وعده انتخاباتی، تقویت روابط با متحدین اروپایی عضو برجام و ایجاد ثبات در منطقه با هدف تمرکز بیشتر بر آسیا و تهدید فزاینده چین.این انگیزه ها انقدر قوی و قدرتمند هستند که دو کشور را به سمت تداوم مذاکرات جهت احیای برجام بکشاند ولی در عین حال باید در یک تحلیل واقع بینانه به موانع نیز اشاره کرد.
لغو کلیه تحریم ها هزینه های سنگین سیاسی برای بایدن در داخل به همراه خواهد داشت و حتی می تواند به قیمت از دست دادن برخی چهره های دموکرات در سنا برای به تصویب رساندن طرح های اصلاحات داخلی در امریکا منجر شود.پس چه عواملی باعث شد که مذاکرات روز ١۶اوریل از بن بست خارج شود؟ به نظر می رسد فشار میانجیگران بخصوص روسیه و چین موجب شده است که ایران میز مذاکره را ترک نکند.
رویترز و هفته نامه تایم گفه اند امریکا حاضر شده است کلیه پول های بلوکه شده ایران را در بانک های خارجی (رقمی در حدود٢٠میلیارد دلار)ازاد کند و پول آن نیز به یک بانک معتبر بین المللی واریز شود تا ایران امکان دسترسی به آن را بیابد؛امتیاز دوم صدور برخی معافیت های نفتی است و واریز پول نفت دوباره به یک بانک مورد تایید وزارت خزانه داری و دسترسی ایران از این طریق به پول نفت خود.کشورهایی که احتمالا به انها مجوز خرید نفت داده می شود عبارت خواهند بود از هند،ژاپن و کره جنوبی و حتی چی.
اما انتظار امریکا چیست؟احتمالا تعلیق غنی سازی ۶٠و٢٠% توسط ایران.با این حال هنوز مشخص نیست این پیشنهاد در تهران با استقبال مواجه شود . بسیار بعید به نظر می رسد که حتی در صورت رد و بدل این امتیازات و تداوم مذاکرات تا تابستان روند احیای برجام متوقف شود اما اجماع نسبی میان پژوهشگران دیده می شود که حتی با استقرار یک دولت محافظه کار در تهران احیای برجام تا پایان سال٢٠٢١به انجام خواهد رسید.
با این همه این پروسه احیا با یک امای بزرگ مواجه است:اگر خرابکاران منطقه ای بخصوص اسراییل در این روند سنگ اندازی نکنند و حادثه غیرمترقبه دیگری رخ ندهد.
