تحولات سه هفته اخیر در فضای پیرامونی ایران ، در بردارنده چه نشانه هایی است؟ چرا بیشتر جنبه نظامی و استراتژیک دارد؟ جایگاه ایران در این میان چیست و کجا است؟ در آغاز به شماری از این رخدادها بنگریم:
۱- برگذاری رزمایش چندی پیش ۳ برادر با مشارکت جمهوری آذربایجان، ترکیه و پاکستان در فضای خارج نزدیک ایران؛
۲- انجام دو رزمایش سنگین از سوی سپاه پاسداران و ارتش در نوار مرزی شمال باختری؛
۳- اعلام برنامه آنکارا و باکو برای برگذاری یک رزمایش مشترک (برادری خدشه ناپذیر) در منطقه نخجوان و نزدیکی مرزهای ایران و ارمنستان طی ۱۳ تا ۱۶ مهرماه؛
۴- سفر اعلان نشده دیروز (دوشنبه=۱۲ مهر) «آرارات میرزویان» وزیر امور خارجه ارمنستان به تهران در همین ارتباط ؛
۵- برگزاری همایش “صلح و بازگشت” در اقلیم کردستان ، جهت عادی سازی مناسبات با اسرائیل؛
۶- افتتاح سفارت اسرائیل (اشغالگر) در بحرین با سفر وزیر خارجه این رژیم به منامه و بازدید وی از مقر فرماندهی ناوگان آمریکا در این جزیره؛
۷- انفجار در یک مرکز تحقیقات موشکی سپاه پاسداران در تهران؛
۸- انتقاد یکی از رهبران طالب از دخالت ایران در امور افغانستان؛
۹- اعلام مقامات باکو مبنی بر دریافت ۳۰۰ دلار بابت حق ترانزیت از کامیون های ایرانی از مسیر گوریس-کاپان. هم چنین اجبار آنان به گذر فقط در طول روز از این جاده؛
۱۰- شدت گرفتن فشار نیروی هوایی روسیه در ادلب و عقب نشینی گام به گام ترکیه و گروه های سلفی متحدش از این ناحیه؛
۱۱- آغاز به کار پروژه ایجاد «تیپ برادری» به عنوان‌گام مهم بنیادی بین آنکارا- باکو با هدف افزایش توان همکاری و توان عملیاتی مشترک میان ارتش های این دو کشور؛
۱۲- گسترش همکاری های مشترک جدی اسرائیل- کشورهای جنوبی خلیج فارس و توسعه آن ها تا رسیدن به مقیاس استراتژیک؛
۱۳- تلاش پاکستان برای سیستماتیک کردن نفوذش در افغانستان؛ از جمله برنامه مشترک با ترکیه برای در اختیار گرفتن فرودگاه ها؛
۱۴- نوسازی و تجهیز نیروی دریایی ترکمنستان در حوزه خزر از طریق خریداری چندین فروند شناور جنگی -تهاجمی نوین؛
۱۵- برنامه عربستان برای خرید سیستم گنبد آهنین از اسرائیل به عنوان جایگزین یا مکمل موشک های پاد و پاتریوت؛
۱۶- گسترده تر شدن مشارکت نطامی- امنیتی اسرائیل با باکو ، به ویژه در پایگاه ها و بلکه جدار مرزی با ایران؛
۱۷- برنامه برای محاصره ایران در شمال غربی از سوی گرجستان رو به تکمیل است. چنان‌که در ماه‌های اخیر ورود اتباع ایرانی به این کشور ممنوع و یا سخت شده است.
یادآوری می شود دولت گرجستان از دوشنبه نیز مرزهای زمینی خود بر روی کامیون های ایران را بست و بدین ترتیب راه زمینی ایران به روسیه عملا مسدود شد. پیش از این ورود اتباع و گردشگران ایرانی از سوی تفلیس ممنوع شده بود.
در صورت تداوم سیاست های فعلی تفلیس ، تنها راه باقی مانده برای ایران جهت تشکیل کریدور شمال – جنوب، فعال سازی مسیر آبی بندرانزلی به بندر آستراخان روسیه خواهد بود؛
۱۸- نزولی شدن میزان نفوذ ایران بین مردم عراق و سوریه. نتایج انتخابات یک شنبه ۱۸ مهرماه در عراق ، برای ایران بس خطیر است؛
۱۹- تداوم خشونت در افغانستان؛
آن چه روشن است ، تداوم یافتن تحولات در ماه ها ، هفته ها و بلکه روزهای آینده ، با همین جنس است. سه محوری که از این رویداد ها می توان استخراج کرد، عبارت است از:
۱- تمرکز این تحولات بر ایران؛
۲- بنیادی یا استراتژیک بودن این تحولات ، به ویژه خشونت آمیز بودن جهت آن ها؛
۳- تطهیر اسرائیل.
ولی چرا طی ۴۰ روز گذشته تا کنون شتاب تحولات در مقیاس استراتژیک بالا گرفته است. سه عامل در این زمینه نقش دارند:
۱- احساس خلا وجود آمریکا
این تحولات در شمار پیامدهای کوچک و بلکه ناچیز ناشی از خروج آمریکا از منطقه است. پیامدهای کلان‌تر می تواند در قالب تکوین نبردها و شعله ور شدن دشمنی های متروکه مزمن باشد. با وجود خلا قدرت ، منطقه آبستن رخدادهای بزرگ و خشونت آمیز و پیچیده ای است؛
۲- هزار خنجر
این‌تحولات بخشی از جلوه های استراتژی هزار خنجر اسرائیل (اشغالگر) برای واکنش در برابر ایران است؛
۳-شتاب آنکارا- باکو
ترکیه و باکو ، با درک شرایط امروز ایران و تنهایی اش و با آگاهی از این که بالاخره این انزوا پایان یافته و ایران با نظم جهانی سازگار خواهد شد، می کوشند تا پیش از آن، به اهداف درازمدت خود جامه عمل بپوشانند.
