حفظ معماری بومی در هر منطقه و جامعه ای یکی از موضوعات مهم و مورد تاکید کارشناسان و حاکمان محلی و ملی است. اما این مهم نه تنها در شهرهای استان بلکه در روستاها نیز صیانت نشده و شاهدیم هر تجاوزی به اصول معماری و بافت کالبدی-فضایی روستاهای استان زنجان وارد شده است.
به گزارش همدلی‌زنجان؛ در این بین متولیان معمولا مسئولیت را متوجه نهاد دیگری می کنند، با توجه به اینکه زمین و مسکن یک کالای سرمایه ای در کشور ایران است، هر بافت معماری در شهر و روستا که بتواند یک ارزش افزوده اقتصادی ایجاد کند، طعمه سودجویان می شود، حال این سودجویان اشخاص حقیقی باشند یا متولیان دولتی و شبه دولتی در نقاب های متولی و مدعی دارای مسئولیت! در شهر زنجان نیز طی سال های گذشته چالش توسعه شهری و روستایی کاملا در این راستا مشهود بوده است.
معماری بومی روستاها با اجرای طرح های هادی و دادن مجوز ساخت برای ساکنان روستا، دچار تغییر شده و از کالبد بومی و اصیل معماری روستاهای منطقه به یک بافت بی هویت و کالبدی مدرن درآمده است. کالیدی که نه اقتضائات جغرافیایی، منطقه ای، اقلیمی روستا در آن مورد توجه بوده و نه شاخص های مهم معماری بومی! از اینرو یک بافت بی هویت در روستاها شکل گرفته است.
از چالش های مهم روستاها تا ضرورت بازنگری طرح های هادی…!
اخیرا رضا خواجه ای، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان زنجان از بازنگری طرح هادی ۲۶۶ روستای استان زنجان خبر داد و بر ضرورت بازنگری ۱۹۳ روستای دیگر تاکید کرد. وی گفته که در صورت تامین اعتبارات، بنیاد مسکن استان آمادگی لازم را برای تهیه، اجرا و بازنگری طرح هادی تمامی روستاهای استان را دارد.
در حالی بنیاد مسکن استان همانطور که مدیرکل آن مدعی شده هر وقت پول باشد آماده انجام طرح هادی و بازنگری و… است، معطوف به انجام یک پروسه تکراری و منعل به عنوان طرح های هادی روستایی است، اما از بهره وری این طرح ها سخنی به میان نیامنده و اینکه این میزان طرح هادی انجام شده که هزینه برای آن انجام شده و حال مجدد برای بازنگری! باید برای آن هزینه شود! کدام هویت معماری و بافت کالبدی روستایی را توانسته احیا کند؟
ظاهرا این پروسه ها در دستگاه های اجرایی صرفا برای هدر رفت منابع مالی و انجام امور منفعل گذشته بدون آسیب شناسی انجام می شود. اگر راه دور نرویم در همین روستای پایین کوه نزدیک شهر زنجان ساختمانی احداث شده با نمای رومی! که اگر از مسئولان بنیاد مسکن سوال کنید این چه رویکردی است که برای اخذ مجوز و ساخت صادر می شود! شما را به بخشداری و دهیاری حواله خواهند داد!
اصل موضوع طرح هادی یا بازنگری آن بعد از گذشت ۱۰ سال و بر حسب ضرورت موضوع قابل قبولی است. و اینکه استان زنجان به طور میانگین وضعیت بهتری نسبت به کشور به لحاظ اجرای کمی طرح های هادی دارد. اما چند چالش مهم در این راستا قابل طرح است. نخست حفظ و تقویت هویت معماری بومی روستا، داشتن یک سند توسعه ای مناسب برای روستاهای استان به ویژه روستاهای مهم و پرجمعیت و دارای جذابیت ها و طرفیت های گردشگری و توسعه ای، توجه به کالبد فضایی روستایی و اقتصاد روستایی و لحاظ سایر شاخص های مهم توسعه ای که عملا در بسیاری از روستاها این موضوع نادیده گرفته شده است.
امروز روستاهای نزدیک شهر زنجان همچون پایین کوه و دو اسب به جای تبدیل به یک فرصت به یک چالش مهم توسعه ای در معماری و شهرسازی زنجان تبدیل شده اند. در سال های اخیر مردم می گفتند(مورد تایید نیست) بنیاد مسکن در پایین کوه زمین تفکیک می کند و میفروشد به قیمت پایین! و دولتی ها از سودجویی افراد سودجو می گفتند. اما آنچه در عیان قابل مشاهده بود بورس بازی زمین در این منطقه و ساخت واحدهای مسکونی در دامنه کوه و کوه پایه ها بوده است!
آنچه اهمیت دارد اینکه باید شخص شود بافت و حریم قانونی روستا کجاست، ساخت واحد مسکونی در کدام زمین ها مجازند و چگونه این دخل و تصرف ها روی داده است. متولیان اصلی این روستاها امروز قبل از پایین دولت فعلی باید در خصوص منافع عمومی و برهم زدن نظم روستاهای استراتزیک نزدیک شهر زنجان همچون پایین کوه به مردم پاسخ شفاف دهند. ضرورت ورود دستگاه قضایی برای مشخص شدن ابعاد پنهان این موضوعات نیز حائز اهمیت است.
امروز در حالی مدیران بنیاد مسکن از ضرورت بازنگری طرح های هادی برخی روستاها سخن می گویند که باید در خصوص ابعاد پنهان بسیاری از موضوعات برای مردم پاسخگو باشند.
