فضای سبز ۱۴ درصدی زنجان از گفتار تا واقعیت!
ضرورت توسعه جنگل کاری در شهر زنجان
یکی از مسائل مهم در ارزیابی شاخص های توسعه ای شهرها، وضعیت زیست محیطی و سرانه فضای سبز آن بوده و با توجه به صنعتی شدن جوامع اهمیت این بخش نیز بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
به گزارش “همدلی‌زنجان“؛ مسیح اله معصومی، شهردار زنجان در مراسم روز درختکار عنوان کرد که سرانه فضای سبز شهر زنجان ۱۴.۲۹ درصد است و با در نظر گرفتن بهترین شرایط برای میانگین کشور یعنی ۱۲ درصد وضعیت شهر زنجان را در این بخش ۲ درصد بالاتر از شرایط کشور توصیف کرد!
اینکه شهر زنجان با تمام کاستی و چالش های توسعه ای وضعیت فضای سبز نسبتا مناسبی دارد، شکی نیست، اما آنچه مورد تردید قرار دارد؛ اینکه نحوه محاسبه و خروجی عدد بیش از ۱۴ درصدی برای سرانه فضای سبز زنجان چگونه حاصل شده است؟
روش پیشنهادی برای تعیین سرانه فضای سبز، عمدتا به منظور تعیین سرانه فضاهای سبز خاص گذران اوقات فراغت، یعنی پارک‌ها و گردشگاه‌های سبز شهری، طراحی شده است و سایر فضاهای سبز عمومی مانند فضای سبزه میدان‌ها، شبکه راه‌ها، لچکی‌ها و جز این‌ها را در برنمی‌گیرد؛ زیرا در یک محیط شهری هر یک از عناصر سبز باید متناسب با عملکردی که بر عهده گرفته‌اند، ارزیابی شوند.
حال سوال جدی از مدیریت شهری و پارلمان شهری به عنوان سیاستگذار و به ویژه کمیسیون مربوطه در شورای اسلامی شهر زنجان(کمیسیون معماری-شهرسازی) این است که محاسه سرانه فضای سبز زنجان که عدد بالای ۱۴ درصد را ارائه داده بر اساس این روش پیشنهادی بوده است؟
بسیار بعید به نظر می رسد که اینگونه باشد؛ آنچه به نظر می رسد سرانه فضای سبز شهر زنجان با احداث پارک هایی که در سال های گذشته افتتاح شد به بیش از ۸ درصد رسیده باشد، مطابق با اصولی که شورای عالی معماری و شهرسازی ارائه داده و آن تاکید بر این است که فضای سبز باید مورد استفاده مردم قرار گیرد و همچنین منطبق با روش پیشنهادی که با این معیار شورای عالی معماری و شهرسازی منطبق است.
هر چند ممکن است فضای سبز متعلق به شبکه راه‌ها آثار اکولوژیکی زیست محیطی داشته باشد، اما عملکرد اصلی آن با شبکه و جریان ترافیک ارتباط دارد و از همین لحاظ سایر اثرات آن از اهمیت کمتری برخوردار است و تمام فضاهای سبزی که از نظر برخی مسئولان به عنوان “فضای سبز” برای شهر محاسبه می شود؛ عملا فضای سبز نیست!
تاکید بر این نکته ضروری است که تعیین سرانه فضای سبز تا حد زیادی بستگی به خصوصیات هر منطقه و شهر دارد، بر این مبنا باید گفت سرانه فضای سبز در یک شهر کویری و یا یک شهر بزرگ مانند زنجان نمی‌تواند شرایطی همانند با یک شهر ساحلی در استان مازندران داشته باشد.
استاندارد سرانه فضای سبز- جدا از استانداردهای فضاهای تفریحی- در دنیا برای هر فرد ۲۵ متر مربع است و در ایران برای هر فرد ۹ مترمربع؛ در حالی که به نظر می رسد تنها بیش از ۸ متر مربع از این فضا در زنجان تأمین شده است که پراکندگی این میزان نیز از توازن درستی برخوردار نیست.
زنجان، یک سند بالادستی برای توسعه دارد که هرچند شهردار زنجان در نشست خبری پاسخ همدلی زنجان را اینگونه داد که این سند به شهردرای ابلاغ نشده، اما نه تنها این سند ابلاغ شده بلکه سال نخست آن نیز در گیر و دار درگیری مدیریت شهری به انتخاب مدیران در سایه سپری شد!
در این سند یک بخش به توسعه فضای سبز تاکید دارد، در یکی از بخش های سند آمده ” ارتقای کیفیت محیط زیست شهری از طریق ساماندهی و توسعه فضاهای سبز و پارک های جنگلی با مقیاس عملکرد شهری، منطقه ای، ناحیه ای و محلی در شهر زنجان” که به نظر می رسد فعلا برنامه جامعی نیز مطابق با سند تعریف نشده باشد.
نکته قابل تامل اینکه در سند چشم انداز شهر زنجان سرانه فضای سبز شهر زنجان در سال ۹۴ به میزان ۱۳.۸ درصد برآورد ودرج شده که این میزان باید در پایان برنامه(سال۹۹) به ۱۵ درصد برسد! با لحاظ ۱۴ درصدی که شهردار گفت در سه سال آتی زنجان تنها یک درصد به سرانه فضای سبز خود اضافه کند به پیش بینی برنامه رسیده است!
در بخشی از سند آمده که سرانه پارک های شهری در زنجان ۵ درصد در سال ۹۴ بوده و این میزان باید در پایان برنامه پنج ساله نخست سند به ۸ درصد برسد.
در کنار تمام این مسائل که نیازمند تامل جدی است، ذکر این نکته قابل اهمیت است که امروز شهر زنجان ظرفیت های هم فضای سبزی و زیست محیطی همچون پارک ملت دارد که عملا استفاده شایسته ای از آن نمی شود! حال باید سوال کرد مدیریت شهری قرار است در وضعیتی که هنوز از ظرفیت های موجود بهره برداری خوبی انجام نمی دهد، چگونه سرانه فضای سبز به آن معنا که ارائه شد را ارتقاء دهد.
