گفت و گوها در وین طی شش مرحله سرانجام به یک سند پیش نویس رسید؛شامل رفع تحریم ها،اقدامات هسته ای و طرح اجرایی.تقریبا ۹۰ درصد این پیش نویس کامل شده است و طرفین گفت و گوها قرار است در دور هفتم پرانتزهای اندک باقیمانده آن را پر کنند.
ایالات متحده با لغو یا تعلیق بخش انرژی،بانک،خودروسازی،کشتیرانی و در عین حال ۷۴۸ نام و مقام موافقت کرده است و تقریبا از کل تحریم های وضع شده در دوره ترامپ ۵۱۷ تحریم باقی مانده است که اکثرا در حوزه تروریسم،موشکی،حقوق بشر تعریف می شوند و البته دولت بایدن حاضر به لغو آنها نیست.
با این همه نشانه های دلگرم کننده ای از وین نمی آید و به نظر می رسد طی دو هفته آینده فضای پرچالشی در روابط ایران و غرب بوجود آید.اما علت چیست؟دولت بایدن استراتژی متفاوتی نسبت به دولت اوباما دارد؛.
اگرچه هر دو دولت از حیث مفید بودن برجام از دیدگاههای تقریبا مشترکی برخوردارند؛با این همه تفاوت بزرگ این دو دولت به دو واژه کلیدی بازمی گردد.در کانون سیاست خارجی اوباما دموکرات ها قائل به حل گام به گام مشکلات خود با ایران بود اما این استراتژی بدلیل مخالفت های داخلی در واشنگتن،تعارض های منطقه ای نسبت به واشنگتن در همان زمان دولت اوباما ابتر ماند.
یعنی برجام قبل از اینکه توسط ترامپ به کام مرگ کشانده شود،مرده بود.بدلیل همین تجربه ناکام دولت بایدن کار خود را بر همزمانی متمرکز کرده است؛چرا؟چون آمریکا مجبور است برای ترغیب ایران به تفاهم با ایالات متحده در یک حوزه، بخش بزرگی از مهترین ابزار خود یعنی تحریم ها را از دست بدهد.در عین حال این تیم واقف است که هر یک از مشکلات امریکا با ایران بسیار پیچیده است.
پس راه حل چیست؟از نگاه دولت بایدن باید استراتژی همزمان را با برجام کلید زد ولی احیای آن را منوط به مرحله بعدی و همینطور مرحله بعدی را هم به اطمینان از مذاکرات در آینده منوط کرد و دومینوی بحران از همین نقطه آغاز شده است.می توان به این نتیجه گیری رسید که ایالات متحده پس از نشان دادن عزم خود برای لغو یا تعلیق بیش از هزار تحریم به ناگهان دستور کار جدیدی را وارد مذاکرات وین کرد و آن موضوع “همکاری های آینده” بود.
این همکاری ها از نظر آمریکا شامل سه بند است:۱-توسعه روابط اقتصادی با ایران ۲-اقدامات بیشتر برای اعتماد سازی و طولانی تر شدن روابط و ۳-امنیت منطقه ای.اما تیم رابرت مالی برای اینکه ایران را در پذیرش این موضوع تحت فشار دیپلماتیک و سیاسی قرار دهد؛لغو دو تحریم حیثیتی را منوط به گنجاندن این بندها به متن نهایی وین کرده است اما آن دو تحریم حیثیتی برای ایران چیست؟
اول خروج نام سپاه از لیست تروریستی وزارت خارجه و دوم لغو تحریم های بیت رهبری.در واقع تیم آمریکایی از ابتدا با استراتژی مشخصی پای به وین گذاشته بود؛اول تلاش برای ورود ایران به مذاکرات احیای برجام،دوم نشان دادن عزم آمریکا برای احیای برجام از طریق گسترش دادن دامنه لغو تحریم ها از تحریم های سبز به تحریم های زرد رنگ و در نهایت پس از ایجاد انگیزه لازم به ایران برای تداوم مذاکرات، گذاشتن کارت طلایی اش روی میز مذاکرات(همکاری های آینده)
این استراتژی حساب شده چند خاصیت داشت اول اینکه شکاف میان امریکا و اروپا را که پس از خروج ترامپ از برجام بوجود آمده بود،پر می کردودوم اینکه عزم یا حسن نیت ظاهری واشنگتن را در لغو تحریم ها و احیای برجام به جهان نشان می داد و سوم اینکه ایران را وارد بازی می کرد که در صورت برهم زدن آن با عواقب سیاسی و دیپلماتیک مواجه شود. به نظر نمی رسد این بازی فشار متقابل تاکتیکی تا ابد پایدار باقی بماند و احتمالا طرفین از ماه اکتبر بازی را به حوزه فشارهای راهبردی اشاعه خواهند داد.
اقدامات راهبردی آمریکا را می توان به شکل طیفی مورد پیش بینی قرار داد:اقدام حداقلی؛ تحریم های مشترک امریکا و اروپا علیه حوزه نفتی ایران و چند پالایشگاه خاص چین که از ایران اقدام به خرید نفت کرده اند.اقدام حداکثری فعال کردن مکانیسم اسنپ بک و بازگشت همه قطعنامه ها و قرار گرفتن دوباره ایران ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد و در حوزه میدانی نیز اقدامات خرابکارانه و حتی ضربه به تاسیسات هسته ای ایران که در چارچوب بازی بر لبه پرتگاه قابل تعریف است.
اینکه در چه مقطع زمانی و چگونه تقطه توازنی جدید برای حصول به یک توافق شکل بگیرد؛درهاله ای از ابهام قرار دارد ولی حداقل آنچه به نظر احتمال وقوع بیشتری دارد،عدم توافق و کشاکش نیروها تا ماه سپتامبر است.
