طراحی بودجه سال ۱۳۹۸، بدون تردید یکی از سختترین و پرچالشترین اقداماتی است که کارشناسان دولت باید به انجام رسانند و میتوان پیشبینی کرد که بررسی و تایید آن نیز نیازمند جهدی دوچندان نسبت به سالهای قبل است. حاکمیت باید با شجاعت، بودجه سال آتی را بر مبنای واقعیات اقتصادی بنا نهد. هنگامی که درآمدهای نفتی افت قابلتوجهی داشته، باید در بخش رهزینهها نیز این کاهش نمود داشته باشد.
در تورم افسارگسیخته امروز، بدترین اقدام دولت که میتواند منجر به پایداری تورم خطرناک فعلی و حتی افزایش احتمال تورمهای بیسابقه در اقتصاد ایران شود، تعهد به هزینههایی است که عملا درآمدی برای آن وجود ندارد و در نهایت خود را بر ترازنامه بانک مرکزی سوار میکند.
از این رو ابتدا باید درآمدهایی را که احتمال تحقق بالایی دارند احصا کرد و بر مبنای آن هزینهها را پوشش داد. اینکه متصور باشیم، فلان بند هزینهها حتما باید افزایش یابد اما درآمد قابلتحققی برایش وجود نداشته باشد، انحراف مطلق در بودجهریزی است که در شرایط فعلی میتواند خسارات چشمگیری برای اقتصاد داشته باشد.
اما محاسبه درآمدهای قابلتحقق نیز بهدلیل ابهام در روابط خارجی ابدا آسان نیست. نه تنها درآمدهای ارزی مبتنیبر نفت، دچار شوک منفی شدهاند؛ بلکه معلوم نیست طرفهای تجاری مستثنیشده از تحریمها، در نهایت مبالغ نفت خریداری شده را در دسترس ما میگذارند یا خیر و باز معلوم نیست که پس از فصل اول سال بعد که دوره مجوزها به پایان میرسد باز این مجوزها تجدید میشود یا چقدر از حجم خریداری شده کم میشود.
در نتیجه وقتی درآمدهای دولت، این چنین تحت فشار قرار گرفته و بهدست آوردن احتمال تحقق آن نیز دشوار شده، تا جای ممکن باید در تعریف هزینهها، محتاطانه عمل کرد و از قولهای بیمورد و افزایش سطح انتظارات عمومی پرهیز کرد. از آن سو با طراحی هوشمندانه برای بودجه، شرایطی را که دولت با آن دست به گریبان است برای عموم تشریح کرده و آنان را برای بودجهای کاملا انقباضی که میتواند ریسکهای تورمی را کاهش دهد، آماده سازند.