یکی از علل فروپاشی رژیم ها در “ایران جدید”، گسترش “فساد درونی” بوده است. منظور از ایران جدید، از تکوین صفویه از پانصد سال قبل تاکنون است.
صفویه نخستین دولت فراگیر، متحد مرکزی و ملی ایرانیان پس از حمله اعراب بود. صفویه، افشار، زند، قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی، پانصد سال اخیر بر این کشور حکومت رانده اند.
فروپاشی پنج رژیم پیش از جمهوری اسلامی، همگی “درونزا” بوده در حالی که حکومت‌های قبل با تهاجم ساقط شدند.
به علل سقوط حکومت‌های اخیر توجه کنید فروپاشی پهلوی به وسیله انقلاب مردم بود؛ قاجار نیز با جنبش یا انقلاب مشروطه سست و سپس از درون به وسیله کودتا فروپاشید؛ زند توسط قجر نابود شد؛ افشار نیز از درون فرو پاشید و جایش را به زند داد؛ صفویه نیز با قیام مسلحانه درون امپراتوری سست و لرزان شد و به گونه ای قانونی جای خود را به نادرافشار داد. برخلاف برخی گمان های سطحی و عوامانه، حمله افغان ها به رهبری محمود و سپس اشرف، حمله و قیامی درونزا بود و نه حمله ای از بیرون. در عین حال فروپاشی صفوی در نهایت توسط نادرشاه افشار رقم زده شد.
پس این گزاره کلیدی را به یاد داشته باشیم که فروپاشی همه رژیم های ایرانی در پنج سده اخیر و در قالب پنج پادشاهی، همگی و بی استثناء جنبه درونی داشته است. برخلاف فروپاشی هخامنشی، ساسانی و خوارزمشاهیان، که بر اثر حملات خارجی بود. حال منظور از فساد در فرهنگ اصطلاحات چیست؟
تحصیل پول و مقام از راه های نادرست؛ گرفتن مال به زور و ستم؛ ضد اصلح؛ بو گرفته، متعفن، مبتذل، بیات و باد خورده؛ در واقع فساد انحراف معنوی یا اخلاقی از یک آرمان بوده و شامل اعمالی مانند رشوه،اختلاس به ویژه در دستگاه دولتی با بهره گیری از نفوذ است. چنین نفوذی به دلیل سیستماتیک شدن فساد و یا از راه دادن رشوه و اغواگری زنانه انجام می شود. پس فساد عملی است: پنهانی و در سیستم های فاسد، نیمه پنهان و گاه نیمه آشکار. فساد دارای سه سطح خّرد، کلان و رایج یا مرسوم است.
این سه در پیوند یکدیگر بوده و غیر قابل تفکیک هستند. فروپاشی این رژیم های پنجگانه، به دلیل “گونه هایی” از فساد، از جمله ایجاد شکاف بزرگ طبقاتی، تبعیض و بحران فراگیر اقتصادی مالی محتوم بود.
