در سال های گذشته سند آمایش سرزمین در کشور تهیه شده و این سند برای استان زنجان نیز توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تدوین شده است.تاکنون به ابعاد مختلف سندآمایش در استان پرداخته نشده است. این سند مطالعاتی است که نقشه راه حرکت نظام برنامه ریزی استان زنجان برای رسیدن به توسعه پایدار را ترسیم کرده است.
منظور از آمایش سرزمین، رسیدن به مطلوب ترین توزیع ممکن جمعیت، توسط بهترین شکل توزیع فعالیت های اقتصادی و اجتماعی در پهنه سرزمین است. امری که در برنامه های توسعه ایران تاکنون به طور جدی به آن پرداخته نشده و یا لااقل نمودهای خود را نشان نداده است.
برای زنجان در سندآمایش تقسیم کار منطقه ای و ملی شده و این سند به عبارت ساده تر مسیر حرکت استان زنجان در حوزه های مختلف همچون علم و فناوری، حمل و نقل، نظام سکونتگاهی، صنعت و معدن، کشاورزی، بازرگانی، گردشگری و خدمات برتر را مشخص می کند. اینکه قرار است زنجان چه مسیر بهینه و بهره ورانه ای را طی کند تا در این بخش ها به یک توسعه پایدار و قابل اتکا دست یابد.
سوال مهمی که شاید در ذهن شما شکل بگیرد اینکه بود و نبود این سند چه تفاوتی دارد. برای اهمیت و ضرورت داشتن این سند کافی است به چالش آب در سطح کشور و استان زنجان و استفاده بهینه از منابع در بخش های مختلف اشاره کرد. اگر زنجان مطابق با سند آمایش مسیر توسعه خود را برنامه ریزی می کرد امروز قطعا برخی از دشت های آبی استان در وضعیت بحرانی نبود و استقرار صنایع و نحوه استفاده بهینه از این منابع محقق شده بود.
پس سند آمایش سرزمین حرکت درست و اصولی را برای توسعه پایدار به ما نشان می دهد و آگاهی مردم از محتوای این سند برای مطالبه گری از مسئولان حائز اهمیت است. اینکه ما بدانیم در بخش های مختلف چه ظرفیت هایی داریم و این ظرفیت ها را چگونه توسعه دهیم و ضعف های خود را پوشش دهیم و به نقاط قوت تبدیل کنیم.
در آمایش سرزمین، با سه پروسه از رابطه انسان، فضا و فعالیت روبرو هستیم. با آن که هیچ بخش از فرایند توسعه نباید جدای از سایر بخش ها تحقق یابد. ولی در بخش توسعه اجتماعی و فرهنگی، بیش از هر چیز بر “توسعه انسانی” تأکید شده است. چرا که انسان است که محور چنان توسعه‌ای قرار می‌گیرد.
اگر می خواهیم زنجان را تبدیل به استانی توسعه یافته در کشور بکنیم، باید قابلیت ها و امکانات سرزمینی خود را خوب بشناسیم. ایران به لحاظ محدوده‌های جغرافیایی، شرایط اقلیمی، مرزهای آبی و خاکی و ناهمواری‌های گسترده دارای شرایط متنوعی است، بنابراین هر منطقه توانمندی‌های مخصوص به خود را دارد. راهبردهای آمایش سرزمین براساس اولویت‌بندی‌ها، نقش‌پذیری و قابلیت‌سنجی هر یک از مناطق، محصولات مشخص مناسب برای هر منطقه را معین می‌کند. این موضوع برای استان زنجان هم صادق است. هر منطقه و شهرستان دارای ظرفیت ها و محدودیت های اقلیمی، جغرافیایی و… است و باید متناسب با شرایط آن شهرستان برنامه ریزی لازم صورت گیرد.
سند آمایش به ما نشان می دهد در استان زنجان الگوی توسعه با توجه به شرایط طبیعی، اجتماعی و فرهنگی مناطق مختلف استان چگونه است و برای هر شهرستان و منطقه ای باید چه گام های توسعه ای برداشته شود. این سند کمک می کند تا توسعه متوازن در سطح شهرستان های استان زنجان شکل بگیرد و شاهد محرومیت در یک منطقه و توسعه در منطقه دیگر نباشیم.
اینکه بدانیم به طور مثال برای توسعه حوزه حمل و نقل زنجان نقشه راه ایجاد مرکز لجستیک( نقطه آمادی ) و هاب هوایی در فرودگاه زنجان ترسیم شده است. زنجان قطب صنایع برق و فناوری اطلاعات باشد. یا در بخش کشاورزی استان زنجان در تولید محصولات کشاورزی سالم استانی برتر بشود.
تعریف این ظرفیت ها برای استان زنجان در تقسیم کار ملی و منطقه ای مطابق سند آمایش بوده و نقش زنجان در توسعه کلان کشور مشخص می کند. زنجان در افق چشم انداز استانی با هویت اصیل ایرانی- اسلامی؛ برخوردار از شرایط مناسب زندگی؛ بهره‌مند از زیرساخت فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی و معدنی، خدمات بازرگانی و گردشگری؛ ساختاری همگرا با توسعه پایدار و توازن نسبی در توزیع جمعیت و فعالیت در پهنه جغرافیایی؛ پویا و سازنده در تعاملات منطقه‌ای، ملی و فراملی است.
استان زنجان در این افق چشم انداز دارای وِیژگی هایی است. برای رسیدن به توسعه در زنجان نیازمند همراهی مردم هستیم و آگاهی مردم زنجان از این سند کمک مهمی برای تحقق اهداف آن می کند. همراهی مردم پیش نیاز اصلی توسعه زنجان است.
