دکتر هادی مرادی، استاد دانشگاه تهران، وضعیت ایران را از لحاظ تقلب علمی در سطح جهان، جزء اولین کشورها دانست و علت عمده آن را عدم آگاهی افراد از قوانین نوشتار مقالات و سپس فشارهای بیرونی برای پذیرش در مقطع دکتری و گذراندن آن معرفی کرد.
به گزارش تلویزیون اینترنتی دانشگاه تهران دکتر هادی مرادی سبزوار، استاد دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران گفت: تخصص من هوش مصنوعی و رباتیک بوده و در سال ۱۳۹۴ وارد انجمن بین المللی مهندسی برق و کامپیوتر جهانی شدم که شاخه‌ای در کشور ایران هم دارد. بحث تقلب علمی در مقالاتی که ایندکس می‌شوند بسیار جدی هست و از طریق سیستم‌های هوشمند به بررسی آن می‌پردازند. برای روی ندادن تقلب علمی، کمیته اخلاق در انجمن تشکیل دادیم تا با کمک آن عمدی یا سهوی بودن خطای علمی را تشخیص دهیم که کار بسیار پیچیده و مشکلی است.
مرادی در پاسخ به این سؤال که شاخص تقلب علمی چیست، اذعان کرد: برای هر نوشتار، یک سری استانداردهایی وجود دارد که باید رعایت شود. نکته مهم این است که حتی تقلب از خود هم خطا است و نویسنده حق ندارد جملات مقاله قبلی خود را عیناً در مقاله جدید تکرار کند و باید ساختار و بیان نوشتار خود را تغییر دهد. اگر جمله‌ای از مقاله‌ای به طور کامل آورده شود باید در نقل قول قرار بگیرد، در غیر این صورت باید جمله را تغییر دهیم و به زبان خودمان باشد.
استاد دانشگاه تهران وضعیت ایران را از لحاظ آمار تقلب علمی در سطح جهان، بد توصیف کرد و گفت: متأسفانه اوضاع ایران از لحاظ تقلب علمی خوب نیست و جزء پنج کشور اول است؛ خبرهای جالبی درباره آن در بسیاری از کشورها وجود ندارد.
مرادی مهم‌ترین دلیل این اتفاق را عدم آگاهی دانست و خاطر نشان کرد: عدم آگاهی، علت عمده خطای علمی است که به صورت ناخواسته این اتفاق می‌افتد. برای مثال، شاید افراد هنوز تقلب از خود را باور و درک نمی‌کنند و از قوانین موجود اطلاعی ندارند. دلیل دیگر بحث شرایط پذیرش دکتری و گذراندن آن است که با قوانین داشتن مقالات و فشارهای بیرونی برای گذراندن دوره دکتری، افراد مجبور به چاپ مقالات متعدد هستند و باید حتماً در یک مجله، چاپ مقاله داشته باشند؛ اما در خارج از کشور افراد موظف به این کار نبوده و حتی داشتن مقالات کنفرانسی هم پذیرفته میشود.
وی ادامه داد: زمانی که تقلب علمی رخ می‌دهد، کمیسیونی تخصصی به بررسی خطای علمی می‌پردازند تا برچسب عمدی بودن خطا را به اشتباه به نویسندگان نزنند. سطوح مختلف تقلب وجود دارد که سطح سوم به عنوان قوی‌ترین سطح، فرد را تا هفت سال از انتشار مقاله محروم می‌کند.
وی به توضیح تقلب در کدنویسی پرداخت و گفت: تقلب‌هایی در کدنویسی رشته مهندسی برق و کامپیوتر رخ خواهد داد که متأسفانه افراد و دانشجویان، همفکری با یکدیگر را با کپی کردن اشتباه می‌گیرند. ممکن است کپی‌برداری یا تقلب در ابتدا مشکلی ایجاد نکند، اما زمانی که فرد وارد بازار کار به طور مثال خودروسازی میشود، به علت کپی برداری از توانایی لازم برخوردار نیست و ممکن است در حوزه تخصصی خود حتی جان انسانها را با کدهای اشتباه به خطر بیندازد؛ در خارج از کشور برای این افراد و شرکت‌های این چنینی جریمه‌های بسیار سنگین در نظر می‌گیرند.
مرادی در انتها تصریح کرد: وظیفه استادان این است تا دانشجویان را از قوانین تقلب علمی و شرایط آن آگاه کنند تا در همان ابتدای کار با این حوزه آشنا شوند. به خصوص در پیشینه تحقیق که دانشجویان اطلاعات کافی درباره نحوه صحیح گزارش دادن، ندارند. دانستن قوانین حرفه‌ای یک وظیفه است چرا که اگر در نوشتارمان تقلبی رخ دهد، ممکن است تا مدت‌ها فرصت زمان حرفه‌ای شدن را از دست بدهیم. اکنون در ایران به وسیله سیستم همانندجویی، تمام مقالات استادان و دانشجویان ثبت شده و تمام دانشگاه‌ها موظف هستند از طریق سامانه همانندجویی به بررسی مقالات بپردازند.
