مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان سرمازدگی تشعشعی را عامل تحمیل خسارات بالا به باغداران استان زنجان عنوان کرد.
به گزارش همدلی زنجان به نقل از سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان، بهنام اوجاقلو اظهار داشت: سطح باغات استان زنجان به ۶۶ هزار هکتار می رسد که ۵۳ هزار هکتار از این میزان در حال حاضر بارور است. بیم آن می‌رود که تحت تاثیر سرمازدگی دیررس بهاره قرار گیرند.
وی با بیان اینکه باغداران استان زنجان سالانه بالغ بر ۱۰ها میلیارد تومان در اثر خسارت ناشی از سرمازدگی متحمل ضرر و زیان می‌شوند، تصریح کرد: سرمازدگی وقوع پدیده افت ناگهانی و خسارت‌زای دما در خارج از فصل و زمان مورد انتظار است به طوری که بهره‌برداران را متحمل خسارات جبران‌ناپذیری کرده و تهدیدی جدی برای درآمدزایی آن ها به حساب می‌آید.
این مسئول عنوان کرد: به منظور پیشگیری و مقابله با سرمازدگی باید زمان دقیق وقوع آن تخمین زده شده و سپس با به کارگیری تمهیدات مختلف خسارات ناشی از آن را به حداقل رساند.
اوجاقلو با بیان اینکه شناخت خود سرما نیز در مقابله با سرمازدگی بسیار حائز اهمیت است، به امکان وقوع دو نوع سرمازدگی انتقالی (جبهه ای) و سرمازدگی تشعشعی در مزارع و باغات اشاره و خاطرنشان کرد: سرمازدگی انتقالی اکثرا در حالت خواب زمستانی اتفاق می‌افتد و در مناطق معتدله درختان تاحدودی از نظر فیزیولوژیکی به این نوع سرما مقاوم هستند.
وی بیان داشت: سرمازدگی انتقالی اصولا در اثر عبور جبهه هوای سرد از یک منطقه اتفاق می‌افتد و باعث می‌شود دما به طور ناگهانی کاهش یافته و تا چند درجه زیر صفر هم برسد و سپس با رسیدن به دمای بحرانی محصول، گیاه دچار خسارت می‌شود. یکی از مشخصه‌های این نوع سرمازدگی وجود بادهای شدید و سرد در منطقه است. آسمان ممکن است ابری و یا نیمه ابری باشد. در چنین شرایطی درخت حرارت و انرژی خود را به هوای سرد داده و دمای اندام های گیاهی به شدت افت می‌کند. در اینگونه مواقع گرم کردن محیط باغ به طرق مختلف نیز چاره ساز نبوده و گرما از طریق جریان باد از محیط خارج خواهد شد.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به اینکه سرمازدگی انتقالی عمدتا در مناطق گود و دره‌ها اتفاق افتاده و در هیچ جای دنیا نیز روش کنترلی برای آن وجود ندارد، اضافه کرد: این نوع سرمازدگی که در سال ۸۶ در کشورمان اتفاق افتاد در برخی سال ها امکان وقوع آن در پاییز یا اوایل بهار نیز وجود دارد.
اوجاقلو تصریح کرد: در سرمازدگی تشعشی گرمای ناشی از تابش آفتاب در طول روز، در شب با طول موج‌های بلندتر به جو برگشته و باعث کاهش دمای هوای اطراف می شود به طوری که پایداری چنین شرایطی منجر به وقوع یخبندان در سطح زمین شده و به عبارتی وارونگی حرارتی اتفاق می‌افتد. در این حالت بسته به میزان افت دما، سرعت کاهش دما و مدت زمان پایداری این شرایط، واکنش گیاه و درخت متفاوت بوده و میزان خسارت نیز متفاوت خواهد بود. این نوع تنش سرمایی معمولا در شب های با آسمان صاف و بدون ابر و در اوایل بهار یا اوایل پاییز مشاهده می‌شود.
وی عنوان کرد: در مواقع ابری بودن آسمان، ابرها مانع از خروج امواج حرارتی از سطح زمین شده و نهایتا از افت شدید دما جلوگیری می‌شود. زمانی که آسمان صاف باشد به طور قطع صبح قبل از طلوع آفتاب دما به حداقل رسیده و با توجه به میزان افت دما شدت خسارت نیز متفاوت خواهد بود.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه باغات استان همه ساله در اثر سرمازدگی تشعشعی متحمل خسارات قابل توجهی می‌شوند، خاطرنشان کرد: این نوع سرمازدگی در بسیاری از کشورهای پیشرفته تاحدودی کنترل می‌شود.
اوجاقلو ادامه داد: درجه حرارت خسارت زا در هر گیاه دمای حرارت بحرانی نامیده می‌شود و در محصولات مختلف نیز متفاوت است به طوری که به عنوان مثال غنچه‌های درخت سیب در مرحله بازشدن به دمای منفی ۲.۷ تا ۴- درجه مقاوم است و این عدد در گوجه به ۶.۵- درجه سانتی گراد می رسد درحالیکه ممکن است درخت گردو در دمای ۱- درجه دچار سرمازدگی شود.
وی با بیان اینکه حساسیت اندام‌های گیاه با گذشت زمان از اغاز فعالیت نسبت به سرما بیش‌تر می‌شود، تصریح کرد: به عنوان مثال مقاومت شکوفه‌های درخت سیب بعد از باز شدن به ۱- تا ۳ درجه سانتی گراد کاهش می‌یابد.
اوجاقلو با بیان اینکه میزان خسارت در میوه‌های مختلف نیز متفاوت است، عنوان کرد: در میوه‌های ریز مانند گیلاس، آلبالو و انگور به طور معمول برای رسیدن به عملکرد اقتصادی باید ۴۰ درصد گل ها تلقیح و تبدیل به میوه شوند. در صورت وقوع سرمازدگی و از دست رفتن ۸۰ درصد گل ها، حتی اگر تمام ۲۰ درصد گل باقی مانده نیز به میوه تبدیل شود باز هم عملکرد اقتصادی نبوده و باغدار متحمل ضرر و زیان خواهد شد. اما در دانه‌دارها همچون سیب و گلابی که میوه درشت‌تر است اگر ۵ درصد گل‌ها نیز به میوه تبدیل شوند باز هم درآمد اقتصادی عاید باغدار خواهد شد. به عبارتی در برخی مواقع ممکن است سرمازدگی در گل‌های سیب یک درآمد اقتصادی خوب برای کشاورز در پی داشته باشد چراکه نوعی عمل تنک در دانه دارها انجام گرفته و باعث می‌شود میوه های باقی مانده درشت و با کیفیت باشد.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان بیان داشت: زمان گلدهی نیز در وقوع سرمازدگی در درختان بسیار حائز اهمیت است به طوری که همه ساله درختانی همچون زردآلو، هلو و شلیل در استان زنجان در معرض خسارت سرمازدگی قرار دارند و در عین حال دانه دارها در استان دیرتر گل داده و کم تر در معرض خسارت ناشی از سرمازدگی هستند و از سرمای دیررس بهاره در امان می‌مانند.
وی افزود: درختان گردو همه ساله در مناطق مختلف استان زنجان در اواخر اسفند و اوایل بهار تحریک به رشد شده و در اثر سرمای دیررس بهاره دچار خسارت می‌شوند.
اوجاقلو در پایان با تاکید بر ارتقای سطح آگاهی و دانش بهره‌برداران در زمینه های مختلف به منظور مقابله با سرمازدگی بیان داشت: باغداران با افزایش شناخت خود از موضوعات مرتبط با سرمازدگی می‌توانند با اعمال مدیریت مطلوب در باغ و انجام به موقع برخی اقدامات کنترلی خسارت‌های ناشی از سرمازدگی را به حداقل برسانند.
