آن چیزی که در بازار سهام در حال وقوع است، آن چیزی که به قیمت ها جهت می دهد، فراتر از مسائلی همچون سودآوری و حتی ارزش دارایی های شرکت ها است.
عموما ضریب نفوذ هر پدیده ای به مرور زمان در جامعه افزایش می یابد تا به مقبولیت برسد. باید ابتدا برخی عقلا آن را بپذیرند و پس ازان مردم عامی نیز به آن موج اضافه شوند.
موج بیکاری مردم، کرونا و رشد نرخ ارز باعث شد تا ورود مردم به بورس تبدیل به هجوم شود! امروز بسیاری از افراد پس ازانکه با تعطیلی بنگاه های اقتصادی مواجه شدند، در خانه با اندک پس انداز خود سهم خریدند و به اندازه حقوق یک سال خودشان سود بردند.
همین تبلیغ کافی است تا هر یک نفر بتواند ده ها نفر را به امید کسب بازدهی، وارد بازار سرمایه کند.
آن چیزی که امروز باید به آن توجه کرد این نیست که P.e بازار چند شده یا سهام بالای ارزش است یا پایین ارزش! اصل جریان این است که …
اولا جامعه به جایی رسیده که یک میلیون ایرانی هر روز پای سیستم آنلاین نشسته اند و سهام خرید و فروش می کنند و این در حالی است که اقدام آن ها هیچ ارزش افزوده ای برای بخش واقعی اقتصاد در پی ندارد. حدود ۵میلیون نفر بازار بورس را دنبال می کنند اما اینکه بیش از یک درصد مردم ایران پای سیستم آنلاین نشسته اند ناشی از وضعیت بد معیشتی است که در تلاش هستند درآمد کوتاه مدتی برای خود داشته باشند و این نشان می دهد که جامعه تا چه حد روزهای نگران کننده ای را سپری می کند و می تواند آماده بحران اجتماعی باشد لذا همچنان معتقدم که بورس را این روزها نمی شود از دریچه اقتصاد تحلیل کرد بلکه مسائل اجتماعی است که امروز روند را تعیین می کند و تا مدت ها تاثیر آن باقی می ماند.
مساله دوم زیرساخت ها است. بارها عرض کرده ام که امکان اصلاح زیرساخت ها نیست. اینکه برخی دوست دارند بشنوند که زیرساخت ها به زودی اصلاح می شوند و برخی برای آرام کردن شرایط همین حرف ها را می زنند را کنار بگذاریم. واقع امر این است که برای اصلاح اساسی زیرساخت ها آنقدر زمان لازم است که به راحتی می توانیم بگوییم اصلاح آن ممکن نیست. حالا مشکل اینجاست که تعداد کاربران آنلاین در حال افزایش است، این افزایش ناشی از وضعیت بد معیشتی و بیکاری فراگیر خصوصا پس از کرونا است.
نتیجه اینکه دو عامل فوق در هم تنیده اند. کرونا، بیکاری، وضعیت بد معیشتی باعث شده تا ضریب نفوذ بورس با سرعت در جامعه افزایش یابد حالا که زیرساخت ها قابل اصلاح نیست اگر کاری برای کاهش بار روی شبکه های آنلاین انجام نشود، طبعا یک روز می آییم و میبینیم که سیستم ها با چالشی مواجه شده که ترمیم آن به این زودی ها ممکن نیست.
با این شیب تندی که تعداد افراد آنلاین روزانه رشد می کند، آن روز چالش برانگیز چندان دور نیست. امروز به نظر من بزرگترین ریسک بازار بالا بودن p.e یا چنین چیزهای درجه چندمی نیست بلکه امروز ریسک اساسی ما سیستم های معاملاتی است که اگر امکان اصلاح آن مهیا نیست به طریق دیگری باید بار را از روی آن کم کرد.
