پایان هفته گذشته، رییس کل بانک مرکزی در پستی اینستاگرامی از کاهش میانگین نرخ سود بین بانکی به ۱۹.۷ درصد خبر داد.
با وجود اینکه ناصر همتی این کار را در راستای کاهش تورم و رکود در کشور می‌داند، اما برخی کارشناسان بر این باورند که این اقدام می‌تواند تبعاتی را متوجه بخش‌ها و شاخص‌هایی کند که بانک مرکزی درصدد است با بهبود آنها، وضعیت اقتصادی را از حالت فعلی خارج کند. به باور کارشناسان اقدام جدید بانک مرکزی هدفمند و برای حمایت از الگویی خاص در اقتصاد است.
اما در شرایط کرونا که کسب و کارها با مشکلات بزرگی از جمله نبود تقاضا و تورم کالاهای اولیه و اساسی برای تولید روبه‌رو هستند، کاهش نرخ سود می‌تواند سیگنالی به بازار برای کاهش احتمالی نرخ سود سپرده‌ها و فرار سرمایه از بانک‌ها به سایر بازارها باشد.
با وجود اینکه مهم‌ترین ابزار در دسترس بانک مرکزی، تغییر سود برای کنترل و بهبود برخی شاخص‌هاست، اما چرا در چند سال اخیر بارها و البته بدون دلایل موجه از این ابزار استفاده شده است؟ آیا در سایر کشورها نیز نرخ سود بین بانکی نیز به صورت مستمر تغییر می‌کند یا در ایران است که سیاستگذار از این ابزار استفاده‌هایی چند باره می‌کند؟
همتی در یادداشت اینستاگرامی خود در خصوص دلیل کاهش میانگین نرخ سود بین بانکی نوشت: « با توجه به کاهش انتظارات تورمی (که یکی از نشانه‌های آن، کاهش نرخ معاملات حواله‌های ارزی صادرکنندگان عمده به کانال ۲۲ هزار تومان به ازای هر دلار در پایان هفته گذشته در سامانه نیماست) و عدم ضرورت افزایش نرخ سود، برنامه بانک مرکزی بر مبنای قرار دادن نرخ سود حول میانگین دالان نرخ سود است. ضمن آنکه بانک مرکزی برای پرهیز از افزایش نرخ سود به دنبال اجرا و نظارت بر محدودیت رشد ترازنامه بانک‌هاست.»
بر اساس تعاریف، نرخی که بانک‌ها به ذخایر یا پایه پولی دسترسی پیدا می‌کنند، نرخ بهره بین بانکی است که آمارها نشان می‌دهد در سه ماه مرداد، شهریور و مهر به ترتیب ۱۴.۸، ۱۷ و ۲۰ درصد بوده که با تصمیم اخیر بانک مرکزی به ۱۹.۷ درصد کاهش یافته است. در کمتر از ۲۴ ساعت از انتشار این نوشته بسیاری از کارشناسان اقتصادی نسبت به تبعات این تصمیم هشدارهایی دادند.
به عنوان مثال کامران ندری عنوان کرد که « این نرخ قیمتی است که بانک‌ها بابت تامین کسری ذخایرشان پرداخت می‌کنند به همین منظور بانک‌ها هم از کاهش آن خرسند می‌شوند.» به باور ندری «کاهش نرخ بهره بین بانکی قطعا تاثیراتی خواهد داشت، چراکه هزینه تامین ذخایر و منابع برای بانک‌ها هم کم می‌شود؛ بنابراین هر نوع سرمایه‌گذاری جذاب خواهد شد و بانک‌ها با قدرت خلق پول به حوزه خرید سهام، خرید املاک و… وارد می‌شوند.»
