تولید ناخالص داخلی (Gross domestic product) که به اختصار GDP گفته می شود. یکی از معیارهای اندازه‌گیری در اقتصاد است. تولید ناخالص داخلی در بر گیرنده مجموع ارزش کالاها و خدمات نهایی است که در طی یک دوره معین، معمولا یک سال، در یک کشور تولید می‌شود.

در این تعریف منظور از کالاها و خدمات نهایی، کالا و خدماتی است که در انتهای زنجیر تولید قرار گرفته‌اند و خود ان‌ها برای تولید و خدمات دیگر خریداری نمی‌شوند.

تولید ناخالص داخلی ایران به میزان زیادی به تولید و فروش نفت کشور وابسته بوده است. بطوریکه با افزایش درامدهای نفتی ایران توانسته است تولید ناخالص داخلی خود را به مقدار قابل توجهی افزایش دهد.

این مساله را می توان در کاهش چشمگیر تولید ناخالص داخلی ایران از سال ۲۰۱۲ تا سال ۲۰۱۵ را دریافت که همزمان بوده است با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی.

مقایسه تولید ناخالص داخلی ایران و ترکیه: در بین کشورهای همسایه با توجه به اینکه ایران و ترکیه جمعیت یکسانی دارند لذا مقدار تولید ناخالص داخلی این دو کشور را در چند سال اخیر بررسی می کنیم.

در سال ۱۹۸۹ ایران و ترکیه تولید ناخالص داخلی ۱۲۰ میلیارد دلاری و برابر هم داشتد . ترکیه قبل از سال ۱۹۸۹ تولید ناخالص کمتری نسبت به ایران داشته است. در سال ۱۹۸۶ تولید ناخالص داخلی ایران ۲.۵ برابر ترکیه بوده است. اما از سال ۱۹۸۹ کشور ترکیه توانست حتی بدون داشتن نفت و گاز تولید ناخالص داخلی خود را بیشتر از ایران بکند و چند سالی است تولید ناخالص داخلی ترکیه دو برابر ایران است.

مقایسه تولید خالص داخلی ایران و ایالات متحده امریکا: شاید برای شما جالب باشد بدانید تولید ناخالص داخلی امریکا ۴۴ برابر ایران می باشد. در سال ۲۰۱۷ علیرغم افزایش قیمت نفت در حالیکه ایران تولید ناخالص ۴۳۹ میلیارد دلاری را تجربه کرد، کشور ایالات متحده امریکا به رکورد ۱۹ هزار ۳۹۰ میلیارد دلاری ( ۱۹.۳۹ تریلیون دلار) رسید. لیک این میزان تفاوت در سال ۱۹۷۰ یعنی ۴۸ سال قبل ۱۰۰ برابر بوده است که نشان می دهد ایران در اقتصاد توانسته است تا حدودی فاصله خود را با این کشور ابرقدرت کم کند. کمترین فاصله این دو کشور مربوط به دهه ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۶ می باشد.

بیزنس مانیتور (Business Monitor) در گزارشی وضعیت ایران را با روسیه مقایسه کرد و نوشت: در دو ماه اول سال ۲۰۱۷ روسیه تنها ۲۵ درصد از درامد صادراتی خود را از فروش نفت تامین کرده بود.

در حالیکه عربستان ۶۰ درصد و کویت ۶۹ درصد از درامد صادراتی خود را از فروش نفت تامین کردند. ایران ۴۸ درصد از درامد صادراتی خود را از فروش نفت تامین کرده است لذا تا از بین بردن اسیب پذیری اقتصادش به نوسانات قیمت نفت فاصله زیادی دارد.